ویرایش پایان نامه
حالا که به سراغ این متن آمده‌اید در روند نگارش پایان‌نامه‌تان هستید و یا آن را تمام کرده‌اید و به دنبال ویرایش آن هستید. می‌خواهیم به شما بگوییم که بهترین تصمیمی بود که می‌توانستید برای پایان‌نامه‌تان بگیرید، چون اگر پایان‌نامه‌تان ویرایش نشده به دست داوران می‌رسید، ممکن بود هزاران ایراد از آن در بیاورند و محتوای علمی کارتان هم زیر سایه نواقص ویرایش نشده زیر سوال برود. به همین خاطر خوب است تا یاد بگیرید که یک پایان نامه ویرایش شده چیست و این ویرایش به چه صورت انجام خواهد شد. با شبکه مترجمین ایران همراه باشید تا ویرایش پایان نامه را بیاموزید.
پایان نامه چیست
در ابتدا و قبل از اینکه بگوییم پایان‌نامه چگونه ویرایش می‌شود، بیاییم ببینیم خود پایان‌نامه چیست؟
پایان‌نامه همانطور که از نامش مشخص است، جمع دو کلمه «پایان» به «نامه» است؛ یعنی نامه پایانی یک دانشجو در مقطع تحصیلی‌اش! پایان‌نامه متنی علمی است که دانشگاه‌ها از دانشجویان در آخر دوره تحصیلی از در مقاطع کارشناسی ارشد، دکتری و البته بعضی از رشته‌های کارشناسی مثل معماری و یا مشاوره می خواهند، تا برای دریافت مدرک تحصیلی‌شان به نگارش آن بپردازند. دانشجویان پس از اینکه علایق خود را شناختند و از آن اطلاعات کافی کسب کردند، موضوعی را برای پایان‌نامه انتخاب می‌کنند و در روند آن با استاد راهنما مشورت و همکاری می‌کنند. هر دانشجو می‌‌تواند دو استاد راهنما و دو استاد مشاور بسته به نیازش داشته باشد. در این مسیر، پیام به استاد راهنما و استاد مشاور اهمیت ویژه‌ای دارد و همواره، می‌بایست با آن‌ها در ارتباط باشید.
موضوع پایان‌نامه معمولاً باید بکر و جدید باشد و پیش از شما، کس دیگری روی آن موضوع کار نکرده باشد. این موضوع باعث می‌شود تا از تکرار مکررات جلوگیری شود و موضوعات علمی جدیدی تألیف شود. پس از نگارش پایان‌نامه دانشجویان آن را ویرایش می‌کنند، سپس با تأیید استاد راهنما، از آن دفاع می‌کنند و مدرک تحصیلی در رشته‌شان دریافت می‌کنند. البته لازم است این را هم اضافه کنیم که دانشجویان می‌توانند در روند نگارش پایان نامه‌شان و بعد از پیشبرد مقداری از آن، از محتوای پایان نامه‌شان مقاله‌های علمی استخراج کنند و آن را برای نشریات علمی بفرستند. نکته مهم این است که اگر پایان‌نامه به درستی ویرایش نشده باشد، علاوه بر اینکه ممکن است در جلسه دفاع دانشجو را به دردسر بیاندازد، در روند انتشار به عنوان مقاله علمی نیز کار دانشجو را سخت خواهد کرد.
ویرایش چیست؟
فرض کنید پایان‌نامه‌تان را نوشتید و تمام شد، سپس به مطالعه اول تا آخر آن برگشتید و دیدید که پر از ایرادات املایی و نگارشی است؛ جملات و پاراگراف‌ها به هم دیگر ارتباطی ندارند و هر کدام از دری سخت می‌گویند. در نتیجه به کارتان حس بدی پیدا می‌کنید و حتی ممکن است به صحت علمی کارتان هم شک کنید، اما اشتباه نکنید کار علمی شما مشکلی ندارد فقط ممکن است ایراداتی که در آن دیده‌اید صرفاً به خاطر این باشد که ویرایش نشده است.
هر متنی نیاز به ویرایش دارد، فرقی نمی‌کند متن فارسی باشد یا انگلیسی. با ویرایش است که متن‌ها شکل درست پیدا می‌کنند و منسجم می‌شوند، حتی همین متنی که در حال خواندن آن هستید هم چند بار ویرایش شده است تا انسجام پیدا کرده است. پس از ویرایش کردن پایان نامه ترس و واهمه‌ای نداشته باشید. ویرایش پایان نامه را هم خودتان می‌توانید انجام دهید و هم اگر زمان نداشتید، می‌توانید به فردی متخصص بسپارید تا آن را ویرایش کند. پس از ویرایش متن شما انسجام و یپارچگی پیدا می‌گند و محتوای آن کاملا قابل انتقال به مخاطب خواهد شد.
اگر می‌خواهید ویرایش پایان نامه را به ویراستار بسپارید، می‌بایست به سراغ کسی بروید که اصول ویرایش چکیده مقاله، مقدمه و دیگر بخش‌های آن را به خوبی بداند، در غیر این‌صورت، مقاله‌‌ای مقبول را تحویل‌تان نخواهد داد.
ویرایش پایان نامه به چه صورت انجام می‌شود؟
وقتی پنج فصل معمول (به علاوه فصل منابع) پایان‌نامه به اتمام می‌رسد، دیگر پایان نامه نیاز به یک ویرایش کامل دارد تا مطالب آن انسجام پیدا کنند، ایرادات نگارشی و املایی آن برطرف شوند.
فصل بندی پایان نامه شامل فصول زیر است:
فصل اول: کلیات تحقیق
فصل دوم: ادبیات موضوع
فصل سوم: مبانی نظری
فصل چهارم: نمونه‌ها و تحلیل‌ها
فصل پنجم: نتیجه
فصل ششم: منابع
- ممکن است در روند پایان‌نامه با مشورت استاد راهنما به این نتیجه برسید که پایان نامه‌تان هفت فصل شود.
هر کدام از این فصل‌هایی که نام بده شد پس از اینکه به اتمام رسید، نیاز به ویرایش دارد. البته پس از اینکه کل پایان‌نامه نیز به اتمام رسید، آن نیز نیاز به یک ویرایش کلی دارد که اصلی ترین ویرایش است، این ویرایش باعث می‌شود فصول در کنار هم یکپارچگی پیدا کنند. ویرایش پایان‌نامه علاوه بر اینکه باعث می‌شود داوران در جلسه از شما اثری شسته رفته و مرتب ببینند، از شما یادگاری خوب هم باقی خواهد گذاشت؛ زیرا همه پایان نامه‌هایی که در یک دانشگاه دفاع می‌شوند، باید در کتابخانه دانشگاه بایگانی می‌شوند تا بعداً هر شخصی بخواهد بتواند به آن رجوع کند.
ویرایش پایان‌نامه چه مراحلی دارد؟
همانطور که پیش‌تر بارها به آن اشاره کردیم، یک پایان نامه به هر حال نیاز به ویرایش دارد و حتی اگر دانشگاه هم از شما ویرایش نخواهد، لازم است تا کارتان را ویرایش کنید. در این بین بعضی از دانشگاه‌ها به صورت اختصاصی نوعی ویرایش مخصوص به خود را دارند که باید این موضوع را در دانشگاهی که در آن تحصیل می‌کنید پیگیری کنید و بر اساس دستور العمل‌های آن‌ها کار خود را ویرایش کنید. یادتان باشد اگر پایان نامه‌تان به زبان انگلیسی است، می‌بایست کسی را انتخاب کنید که متخصص ویرایش متن انگلیسی است.
مرحله اول؛ ویرایش کلی پایان‌نامه
- این مرحله باید این گونه باشد که اگر دانشگاه دستور العملی دارد، طبق آن ویرایش کلی و شکل ظاهری پایان‌نامه شکل گرفته باشد. به هر حال شاید دانشگاهی دستور العمل مشخصی نداشته باشد، اما خوب است شما نکات زیر را رعایت کنید:
- صفحات را حاشیه گذاری کنید.
- پاراگراف‌ها تنظیم و مرتب کنید.
به این صورت که انتهای خطوط هر پاراگراف در امتداد یکدیگر باشند و حالت پلکانی نداشته باشند. برای این کار با انتخاب کل پاراگراف و فشردن کلیدهای ترکیبیj Ctrl+ می‌توانید خطوط یک پاراگراف را با هم در یک خط کنید.
- فاصله گذاری میان کلمات
توجه داشته باشید که نیم فاصله و فاصله به درستی رعایت شود. برای این موضوع حتما در مورد کلمات جدا، پیوسته و همینطور رعایت نیم فاصله اطلاعات کافی به دست آورید تا متنان ایراد دار نشود.
- بخش بندی کردن متن در بخش‌های مختلف
یعنی به این صورت که پاراگراف‌های طولانی را با افزودن سر تیترهای مختلف به بخش‌های کوچکتر تقسیم کنید. هر پاراگراف باید نهایتا 5.5 خط شود و اگر قرار بود بیشتر از این شود، سعی کنید آن را به دو پاراگراف و یا دو پاراگراف با سر تیتر جداگانه تبدیل کنید.
- صفحه بندی درست و کامل
توجه داشته باشید که صفحه بندی باید از ابتدای فصل اول باشد و صفحاتی مانند فهرست مطالب باید با حروف الفبای فارسی شماره گذاری شوند.
- انتخاب فونت‌های مناسب
در این ویرایش باید در نظر داشته باشید که عنوان سر فصل اصلی بزرگترین فونت را دارد و هرچه زیرفصل‌ها جزئی‌تر شوند، فونت زیرفصل هم کوچکتر می‌شود. البته باید توجه داشته باشید که فونت جزئی‌ترین سر فصل هم نباید از فونت پاراگراف‌ها کوچکتر باشد.
- پاورقی های دقیق و درست
زمانی که کلمه و یا موضوعی نیاز به توضیح دارد، باید پاورقی آن در همان صفحه نوشته شود و در صفحات دیگر نوشته نشود.
- برطرف کردن ایرادات نگارشی و املایی
- این موضوع بسیا مهم است؛ زیرا در صورت رعایت نکردن آن تأثیر منفی بر ذهن خواننده می‌گذارد و ممکن است حتی متن علمی پایان نامه هم زیر سوال برود و آنگونه که باید درست دیده نشود.
- استفاده از نشانه‌های سجاوندی در جای درست
رعایت علائم و نشانه‌های سجاوندی علاوه بر اینکه به خوانندگان کمک می کند راحت‌تر متن شما را بخوانند و آن را ادامه دهند، باعث انتقال بهتر مفهوم نوشته شما هم می‌شود. رعایت این موضوع از سوی دیگر به خوانندگان سواد و دانش شما را می‌رساند.
- استفاده از جملات کوتاه و مفهوم دار
جملات را در هر پاراگراف بلند نکنید که خوانندگان را خسته کند و یا باعث پرت شدن حواس آن‌ها شود.
- استفاده از شیوه‌ی بیانی گویا
سعی کنید از کلمات فارسی جدید و امروزی استفاده کنید و از واژه‌هایی که در دورۀ فتحعلی شاه قاجار رواج داشتند استفاده نکنید!
مرحله دوم؛ ویرایش تخصصی و علمی پایان‌نامه
- این نوع ویرایش پایان‌نامه در زمینه تخصصی پایان‌نامه است بدین صورت که باید محتوای آن از نظر علمی مورد بررسی دقیق قرار بگیرد. خوب است در این مرحله نیز نکاتی را رعایت کنید:
- محتوای درست و مناسب استفاده کنید
- ارتباط پاراگراف‌ها به یکدیگر؛ بدین گونه که انتهای هر پاراگراف مخاطب را آماده پاراگراف بعدی کند و مقدمه برای آن باشد، نتیجه پاراگراف خودش هم باشد.
- ارجاع‌دهی(رفرنس) دقیق و صحیح
بعد از این که این اقدامات را انجام دادید و اگر زمان داشتید، خوب است مجدداً پایان نامه‌تان را بازخوانی کنید و ایراداتی که در ویرایش‌های قبلی از آن‌ها غافل مانده بودید را برطرف کنید. اگر هم بیشتر وقت داشتید می‌توانید از یکی از دوستان که دستی بر قلم دارد و از موضوع علمی شما مطلع است بخواهید که متنان را بخواند و ایرادات آن را بگوید.
یادگیری کامل نرم افزار Word
اگر فکر می‌کنید که نرم افزار Word را کامل بلد هستید، توصیه می‌شود وقت بگذارید و یک ویدیوی آموزشی این نرم افزار را با سرعت بالا ببنید. خوشبختانه این روزها دوره‌های آموزشی رایگان نرم افزار در همه جا پر است و کافی است در اینترنت سرچ کنید: «آموش رایگان نرم افزار ورد» اگر که این نرم افزار را دست و پا شکسته بلد هستید که یادگیری کامل آن از نان شب برایتان واجب‌تر است؛ اگر این نرم افزار را به خوبی یاد بگیرید، مطمئن باشید سرعتتان چه در نوشتن پایان‌نامه و چه در ویرایش آن چند برابر خواهد شد.
کمک گرفتن از ویراستار
اگر فکر می‌کنید که خودتان ممکن است از پس ویرایش متن پایان نامه بر نمی‌آیید، یا اینکه زمانتان انقدر تنگ است که کارهای دیگری دارید که به ویرایش پایان نامه نمی‌رسد، حتما از یک ویراستار کمک بگیرید. ویراستاران در ازای دریافت مبلغی به عنوان دستمزد، پایان نامه شما را ویرایش می‌کنند. ویراستاران با توجه به سابقه کاری‌شان و با داشتن اطلاعات و دانش لازم می‌توانند ایراداتی که پایان نامه شما دارد را ویرایش کنند.
- اگر از ویراستار کمک گرفتید از او بخواهید تا ویرایش شما را با قابلیت« Track change» انجام دهد. این قابلیت به شما کمک می‌کند تا هر تغییری که ویراستار بر روی متن شما داده است را متوجه شوید. این موضوع زمانی به کار می‌آید که می‌خواهید نسخه ویرایش شده را با نسخه‌ی خودتا مقایسه کنید. برای مشاهده این موضوع در نرم افزار « Word» ، ابتدا به تب «Review » بروید، سپس دو گزینه «Accept» و «Reject» را خواهید دید. شما می توانید با گزینه اول، تغییر اعمال‌شده را بپذیرید و با گزینه دوم ویرایش صورت گرفته را رد کنید؛ تا ویرایش پایان نامه‌تان کاملاً با نظر شما یکسو باشد.
کلام آخر
اگر این گام‌ها را به درستی رعایت کنید به شما قول می‌دهیم که پایان نامه‌تان به خوبی پیش خواهد رفت و در جلسه دفاع هم شما را سر بلند خواهد کرد. شاید این موضوع نیاز به کمی ریز بینی داشته باشد و اعصابتان را خرد کند، اما به هر حال شما برای مدرک تحصیلی‌تان چندین سال درس خوانده‌اید. واقعا یک هفته زمان برای ویرایش در برابر زمانی که صرف درس خواندن کرده‌اید، اصلا به حساب نمی‌آید. پس به همین دلیل بهتر است به این موضوع را کاملاً جدی بگیرید و سر سری از آن نگذرید؛ تا اثری خوب از شما باقی بماند و بعدها که به آن نگاه انداختید، یادتان بیاید که در دوره‌ای زندگی‌تان پایان نامه‌ای به این خوبی نوشته‌اید. امیدواریم این مطلب برای شما مفید بوده باشد.
