بازار کار رشته روانشناسی

روانشناسی علم مطالعۀ ذهن است. دانشجویان روانشناسی در مدت تحصیل با ذهن و روحیات افراد و گروه‌ها آشنا می‌شوند تا بتوانند در آینده مسائل و مشکلات روحی آنان را تشخیص دهند. روانشناسان درصدد هستند تا كاركردهای ذهنی افراد در امور فردی و همچنین در محیط‌های اجتماعی را بازشناسند و الگوهای آن را درک کنند. روانشناسی در واقع علمی نوین به شمار می‌رود و غالب پیشرفت‌های آن طی 150 سال اخیر حاصل شده‌اند. ریشۀ این علم را می‌توان در فلسفه‌ای یافت که گذشتگان از اعصار دور به آن پرداخته‌اند.  لازم به ذکر است که در صورتی که نیاز به ترجمه تخصصی روانشناسی دارید می توانید سفارش خود را در شبکه مترجمین ایران ثبت کنید.

علم روانشناسی در ایران طرفداران بسیاری دارد و یکی از پر درخواست‌ترین رشته‌های کنکور در میان دانش‌آموزان علوم انسانی است. دانشجویان این رشته پس از قبولی به مدت 4 سال در مقطع کارشناسی تحصیل می‌کنند و در این مدت تنها با مسائل عمومی روانشناسی آشنا می‌شوند. سپس با شرکت در کنکور کارشناسی ارشد و قبولی در این مقطع می‌توانند یکی از گرایش‌های آن را انتخاب و به ادامۀ تحصیل بپردازند. گرایش‌های رشتۀ روانشناسی در مقطع کارشناسی ارشد و دکترا به قرار زیر هستند.

گرایش‌های رشتۀ روانشناسی

• عمومی
• بالینی
• بالینی کودک و نوجوان
• روانشناسی کودکان استثنایی
• روان‌سنجی
• صنعتی سازمانی
• روانشناسیسلامت
• روانشناسیتربیتی
• علوم اعصاب شناختی

هر یک از این گرایش‌ها به موضوعات مختلفی می‌پردازند و طبیعتاً از نظر آیندۀ شغلی، بازار کار و درآمد نیز با یکدیگر تفاوت دارند. در ادامه مسائل اختصاصی و بازار کار هر یک از این گرایش‌ها معرفی شده‌اند.

روانشناسی عمومی

این گرایش که ظرفیت پذیرش آن در دانشگاه‌ها بیشتر از سایر گرایش‌ها است به اصول پایه، مسائل و اشکال رشد، عواطف، تفکر، ادراک، انگیزه‌ها، حافظه، ادراک و هوش و پردازش و یادگیری افراد می‌پردازد. دانشجویان این رشته می‌توانند پس از فارغ‌التحصیلی در مقطع کارشناسی‌ارشد نیز به عضویت سازمان نظام سازمان نظام روانشناسی و مشاوره درآیند و سپس در مراکز بهزیستی و بهداشت روانی به امر درمان مشکلات خانوادگی، زناشوئی، فردی، بین فردی، تحصیلی و شغلی مشغول شوند. این افراد همچنین می‌توانند در پژوهش‌های روانشناختی مشارکت کنند.

روانشناسی بالینی

روانشناسی بالینی پرطرفدارترین گرایش این رشته است. کار روانشناسان بالینی بررسی، تشخیص و درمان اختلالات روانشناختی افراد است. این اختلالات ممکن است مشکلات جزئی باشند که به هر شکلی زندگی فرد را تحت تاثیر قرار داده‌اند و یا مشکلات بالینی حاد در افراد را شامل شوند. فارغ‌التحصیلان روانشناسی بالینی می‌توانند در بیمارستان‌ها و کلینیک‌های روانی، مراکز مشاوره، سازمان بهزیستی و ادارات آن مشغول به کار شوند. زمینۀ پژوهشی برای این روانشناسان نیز باز است.

بالینی کودک و نوجوان

ناگفته پیدا است که در این گرایش سعی بر آن است که مشکلات و معضلات کودکان و نوجوانان شناسایی، بررسی و حل شوند. در واقع این گرایش همان روان‌شناسی بالینی است با این تفاوت که دانش‌آموختگان آن به‌طور اختصاصی روی کودکان و نوجوانان تمرکز دارند. از این رو فارغ‌التحصیلان این رشته می‌توانند  به‌عنوان مشاور در هر صنعت یا سازمانی که با این بخش از جامعه ارتباط دارد همکاری داشته باشند یا به‌صورت مستقل و وابسته به پژوهش در این زمینه بپردازند. بازار کار این گرایش شامل موسساتی مانند مراکز مشاورۀ کودک و نوجوان، مدارس، مهد کودک‌ها، سازمان بهزیستی و غیره است.

روانشناسی کودکان استثنایی

این گرایش نیز شکل دیگری از روانشناسی بالینی است که در آن متخصصانی برای پرداختن به مسائل و مشکلات کودکان و نوجوانان استثنایی آموزش داده می‌شوند. در این زمینه منظور از کودکان استثنایی، کودکان و نوجوانانی است که بهرۀ هوشی آنان پایین‌تر یا بالاتر از حد نرمال است. کودکانی که دارای معلولیت هستند، کودکان دارای مشکلات بینایی یا شنوایی، کودکانی با هرگونه اختلال حرکتی و کودکان دارای مشکل تکلم نیز در این  دسته جای می‌گیرند.

این گرایش نیز بازار کار گسترده‌ای دارد و فارغ‌التحصیلان آن می‌توانند علاوه بر پژوهش، به همکاری با مدارس مخصوص کودکان استثنایی، بهزیستی و مراکز توانبخشی و گفتار درمانی بپردازند و همچنین به‌صورت مستقل به خانوادۀ این قبیل کودکان در بررسی و حل مشکلات فرزندانشان کمک نمایند.

روان‌سنجی

این گرایش عمدتاً به آمار، سنجش‌های یادگیری و ارزیابی‌های روانشناختی میپردازد که از طریق آزمون‌های روانی حاصل می‌شوند و کم طرفدارترین گرایش این رشته است. کمترین تعداد پذیرش نیز به این گرایش تعلق دارد.

بدیهی است که فارغ‌التحصیلی در این گرایش بیشتر برای افرادی مناسب است که به امور پژوهشی و آمار علاقه دارند. این افراد می‌توانند در امر تشخیص و به‌خصوص به روانشناسان بالینی کمک زیادی نمایند. آن‌ها همچنین می‌توانند به توسعۀ شیوه‌های آموزشی و پیشبرد اهداف آموزش و پرورش کمک کنند. وظایف این افراد پیش‌بینی، گزینش و انتخاب، طبقه‌بندی و ارزیابی است و دانشجویانی که این گرایش را انتخاب کرده‌اند می‌توانند در موسسات پژوهشی، آموزش و پرورش، مدارس و دانشگاه‌ها مشغول به کار شوند و هر یک از وظایف فوق را انجام دهند.

صنعتی سازمانی

دانش‌آموختگان این گرایش بیشتر با شناسایی علت و معلول‌های رفتاری و اثرات متقابل فرد و محیط کار روی یکدیگر سر و کار دارند و از این نظر گرایش روانشناسی صنعتی سازمانی در نقطه‌ای میان روانشناسی و منابع انسانی قرار می‌گیرد. امروزه در صنایع مختلف نیاز به متخصصانی در این زمینه احساس می‌شود اما این گرایش هنوز در کشور ما ظرفیت پذیرش و متقاضیان کمی دارد. فارغ التحصیلان گرایش روانشناسی صنعتی و سازمانی می‌توانند در موسسات کاریابی و سازمان‌های تبلیغاتی به ایفای نقش بپردازند،  به‌عنوان مشاور در شرکت‌ها و کارخانجات مختلف استخدام شوند یا  به‌عنوان پژوهشگر و استاد دانشگاه مشغول به کار گردند.

روانشناسی سلامت 

در گرایش روانشناسی سلامت با رویکردی زیستی، روانی و اجتماعی به حوزۀ سلامت پرداخته می‌شود. این گرایش درست مابین رشته‌های روانشناسی و پزشکی قرار می‌گیرد و صرفاً در مقطع دکترای تخصصی پذیرش دارد. دانش‌آموختگان روانشناسی سلامت به درمان افرادی که دچار سکتۀ مغزی و فلج اندام، دیابت، آسم عصبی، فشارخون و سایر بیماری‌های قلبی ناشی از روان شده‌اند کمک می‌کنند. آنان همچنین در صدد حل مشکلاتی مانند سردردهای میگرنی، سندرم پیش از قاعدگی، زخم معدۀ ناشی از اضطراب، اختلالات خواب و اختلالات خوردن، حملات پانیک، فوبیاها هستند.

گستردگی مشکلاتی که تحت نظر این متخصصان حل می‌شوند موجب شده است تا این رشته بازار کار گسترده‌ای داشته باشد و فارغ‌التحصیلان آن بتوانند تقریباً در کلیۀ مراکز بهداشت و سلامت مانند بیمارستان‌ها و همچنین هر موسسه و مرکزی که در ارتباط با مسائل روانشناختی است مشغول به کار شوند. از جملۀ این مراکز می‌توان به مراکز دخیل در فوریت‌ها و بحران‌های مربوط به سلامت، مراکز نگهداری از سالمندان، مراکز ترک اعتیاد و مراکز خدمات جانبازان و معلولین اشاره کرد.

روانشناسی تربیتی

این گرایش رابطۀ مستقیمی با آموزش و پرورش دارد و هم به مسائل درسی، مشکلات یادگیری و طراحی و تدوین اصول و برنامه‌های درسی و آموزشی می‌پردازد و هم به مسائل و مشکلات دانش آموزان و در عین حال نیز درصدد تربیت معلمان و آشنا ساختن آنان با متدهای بهینه‌تر آموزش است.

فارغ‌التحیلان این رشته می‌توانند به‌عنوان مشاور تحصیلی مشغول به کار شوند و علاوه بر این تخصص آنان در ادارات آموزش و پرورش، مدارس و دانشگاه‌ها و سایر نهادهای آموزشی کاربرد زیادی خواهد داشت.

علوم اعصاب شناختی

علوم اعصاب شناختی شاخه‌ای نوین از روانشناسی است که پلی میان علوم اعصاب و روانشناسی است. در این رشته بیمارانی با ضایعه‌های مغزی و شناختی بررسی و مطالعه می‌شوند. این گرایش در ایران بازار کاری بسیار رو به رشد دارد که از جملۀ آن می‌توان به پژوهش‌های هوش مصنوعی، رباتیک و نورومارکتینگ اشاره کرد. موسسات مشاوره‌ای که رویکردی شناختی دارند و در زمینۀ نقشه‌برداری از مغز و توانبخشی فعالیت می‌کنند و همچنین برخی از نهادهای نظامی از همکاری با دانش آموختگان این رشته استقبال خواهند کرد.

بازار کار رشتۀ روانشناسی در سال ۲۰۲۴

روانشناسی و کلیۀ گرایش‌های آن در بیشتر نقاط دنیا بسیار پرطرفدار است و بازار کاری گسترده و پر متقاضی دارد. امکان بسیار زیادی برای ادامۀ تحصیل، دستیابی به مراتب شغلی بالا و پیشرفت در این زمینه در دنیا وجود دارد و این امر رشتۀ روانشناسی را در عرصۀ بین‌الملل به رشته‌ای جذاب با آیندۀ شغلی روشن بدل ساخته است.

پژوهش‌ها نشان می‌دهند که بازار کار این رشته از سال 2015 همواره رو به رشد بوده است و در سال 2024 به بیشترین حد خود رسیده است. در عین حال انتظار می‌رود در سال‌های آینده شاهد رشد بیشتری نیز باشیم.

در زیر کشورهایی که بیشترین تقاضا را برای دریافت خدمات روانشناسی و مشاوره دارند ارائه شده‌اند:

• استرالیا
• کانادا
• انگلستان
• ایالات متحده
• فرانسه
• آلمان
• هلند
• ایتالیا