رشته موسیقی | معرفی، درآمد و بازار کار در سال 1402
«جایی که کلمات ناکام بمانند، موسیقی سخن می‌گوید.» -هانس کریستین آندرسن
رشته‌های هنری از رشته‌های پرطرفدار در میان مردم کشورهای مختلف هستند و یکی از برجسته‌ترین این هنرها موسیقی است. در ایران نیز رشته‌های هنری از جمله موسیقی طرفداران زیادی دارند و بسیاری از افراد علاقه‌مند را جذب خود می‌سازند.
در تصمیم‌گیری جهت انتخاب موسیقی برای ادامۀ تحصیل، علاقه و استعداد اولین و مهم‌ترین عواملی هستند که باید در نظر گرفته شوند. اگر در دوران کودکی یا نوجوانی با شرکت در دوره‌های آموزش موسیقی از این دو عامل مطمئن شده‌اید، می‌توانید ادامه دادن تخصصی‌تر این رشته را مد نظر قرار دهید.
تحصیل در رشته موسیقی
نخستین جایی که می‌توان آموزش آکادمیک موسیقی را شروع کرد در پایان مقطع نهم تحصیلی و انتخاب هنرستان‌های موسیقی است. اگر از این مقطع عبور کرده‌اید جای نگرانی نیست و برای ورود به دانشگاه بدون گذراندن هنرستان محدودیتی وجود ندارد. دروس تخصصی کنکور هنر شامل:
- درک عمومی هنر
- درک عمومی ریاضی و فیزیک
- خلاقیت تصویری و تجسمی
شایان ذکر است که تا سال ۱۴۰۱ تعداد مشخصی سوال از درس‌های خلاقیت نمایشی، خلاقیت موسیقی، خواص مواد و ترسیم فنی در کنکور وجود داشت اما از سال ۱۴۰۲ به بعد این دروس حذف شدند و سوالات عمومی‌تری در این زمینه‌ها به‌عنوان زیرمجموعۀ درس درک عمومی هنر قرار داده شد. سوالات درس ترسیم فنی نیز در شمول سوالات درک عمومی ریاضی و فیزیک قرار گرفت.
دروس این رشته در مقطع هنرستان بیشتر به آموزش اصول و مبانی موسیقی اختصاص دارند و سپس در مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد بسته به گرایش انتخابی به مباحث تخصصی‌تری اختصاص میابند. رشتۀ موسیقی گرایش‌های مختلفی دارد که در ادامه با آن‌ها آشنا می‌شوید:
گرایش‌های موسیقی در مقطع هنرستان:
- آهنگسازی
- نوازندگی سازهای جهانی
- نوازندگی سازهای ایرانی
گرایش‌های موسیقی در مقطع کارشناسی:
- آهنگسازی
- نوازندگی ساز های جهانی
- نوازندگی ساز های ایرانی
- موسیقی نظامی
گرایش‌های موسیقی در مقطع کارشناسی:
- آهنگسازی
- نوازندگی سازهای جهانی
- نوازندگی سازهای ایرانی
- موسیقی شناسی یا اتنوموزیکولوژی
برترین دانشگاه‌هایی که در رشتۀ موسیقی دانشجو می‌پذیرند
- دانشگاه هنر اصفهان
- دانشگاه هنر تهران
- دانشگاه هنر شیراز
- دانشگاه هنر گیلان
در مقطع کارشناسی ارشد نیز دانشگاه هنر تهران، دانشگاه هنر کرج و دانشگاه های آزاد در رشتۀ موسیقی پذیرش دانشجو دارند. همچنین، اخیراً دانشگاه‌های علمی کاربردی رشته‌های دیگری برای علاقه‌مندان به ادامۀ تحصیل در زمینۀ موسیقی ایجاد کرده‌اند که با مراجعه به وب‌سایت این دانشگاه‌ها می‌توان از شرایط پذیرش در هریک از آن‌ها باخبر شد.
برای ادامۀ تحصیل در رشتۀ موسیقی در خارج از کشور نیز گزینه‌های بسیاری پیش روی شما قرار دارد. رشته‌های هنری و به خصوص موسیقی در خارج از کشور بسیار پویا هستند و به صورت جدی دنبال می‌شوند. بنابرین تحصیلات تکمیلی در رشتۀ موسیقی در کشورهای خارجی از چشم‌انداز وسیع‌تری برخوردار است. طبق آخرین بررسی صورت گرفته در سال 2023، پنج دانشگاه برتر جهان برای تحصیل در رشتۀ موسیقی عبارتند از:
مدرسه جولیارد آمریکا
جولیارد یکی از پرآوازه‌ترین و بهترین دانشگاه‌های هنر و موسیقی جهان است که در نیویورک آمریکا قرار دارد. این داانشگاه که در سال 1905 تاسیس گردیده است در پرورش هنرمندان مشهور سابقه‌ای درخشان دارد و اثری جاودان بر عرصۀ هنر جهان گذاشته است. شاید شهریۀ مدرسۀ جولیارد زیاد به نظر برسد اما تحصیل در چنین دانشگاه درخشانی قطعاً ارزش آن را دارد.
کالج موسیقی برکلی
این دانشگاه که در سال 1945 در بوستون ماساچوست تاسیس گردید از بزرگ‌ترین کالج‌های موسیقی جهان به شمار می‌رود. کالج موسیقی برکلی در رشته‌های موسیقی جاز و موسیقی مدرن آمریکا پیشرو است. رامین جوادی، جان آبرکرامبی و توشیکو آکیوشی تنها سه تن از مشاهیری هستند که از این دانشگاه به‌نام فارغ‌التحصیل شده‌اند.
دانشگاه موسیقی ییل
دانشگاه ییل نیازی به معرفی ندارد و در همۀ رشته‌ها از سردم‌داران آموزش تکمیلی در جهان به شمار می‌رود. دانشگاه موسیقی این مجموعه نیز از این قاعده مستثنا نیست و با وجودی که در شهر کوچک نیوهون کانکتیکات قرار دارد، دریافت مدرک از چنین دانشگاهی به هیچ عنوان کار کمی نیست.
آکادمی سلطنتی موسیقی لندن
این دانشگاه یکی از سخت‌گیرانه‌ترین تشریفات پذیرش دانشجو را دارد و از این رو فقط بهترین‌ها می‌توانند به آن راه یابند، جنبۀ مثبت این سخت‌گیری آن است که سطح آموزش در این آکادمی بسیار بالا است و پس از فارغ التحصیل شدن از آن احتمالاً از عهدۀ هر چالشی در رشتۀ خود بر خواهید آمد.
کالج سلطنتی موسیقی لندن
اگر قصد ادامۀ تحصیل در رشتۀ موسیقی در شهر لندن را دارید و نتوانستید از سد تشریفات سخت‌گیرانۀ آکادمی سلطنتی موسیقی رد شوید، گزینه‌های دیگری نیز در این شهر بزرگ پیش رویتان قرار دارد که بهترین آن‌ها کالج سلطنتی موسیقی است. این دو دانشگاه که نام‌هایی مشابه دارند هردو بخشی از ABRSM (هیئت وابسته به مدارس سلطنتی موسیقی) هستند. ABRSM متشکل از چهار موسسۀ آموزشی فوق‌العاده در بریتانیا است که به آموزش هنر اختصاص دارند.
بازار کار رشته موسیقی در ایران
یکی از مهم‌ترین مسائلی که علاقه‌مندان موسیقی پیش از انتخاب این رشته باید بررسی کنند بازار کار و فرصت‌های شغلی است. تفکر غالب آن است که بازار کار رشته ها هنری در ایران اصلاً خوب نیست. شاید این رشته‌ها از نظر بازار کار به پای رشته‌های گروه ریاضی و تجربی نرسند اما اینطور نیست که هنرمندان در جامعه از هیچ جایگاه شغلی برخوردار نباشند.
در این رشته بازار کار ارتباط زیادی با گرایش، مهارت‌ها و تجربۀ فرد دارد. برای مثال اگر در گرایش نوازندگی فارغ‌التحصیل شده‌اید قاعدتاً باید بر همۀ اصول آهنگسازی مسلط باشید و از این رو می‌تواند هم به‌عنوان نوازنده وارد بازار کار شوید و هم پا به عرصۀ آموزش مبانی و تئوری موسیقی و آهنگسازی بگذارید. همچنین قادر خواهید بود در کنسرواتوارهای موسیقی یا آموزشگاه‌های کنکور مشغول به کار شوید یا حتی کلاس‌های خصوصی خودتان را برپا کنید. نوازندگان همچنین می‌توانند به ارکسترهای سمفونیک و فیلارمونیک و سایر ارکسترهای عمومی یا خصوصی بپیوندند یا جذب نهادهایی مانند صداو‌سیما شوند.
علاوه بر گرایش و مهارت، نکتۀ مهم دیگری که در بررسی بازار کار باید به آن دقت داشت آن است که در شهرستان‌ها فرصت‌های شغلی کمتری نسبت به شهرهای بزرگ وجود دارد که امری کاملاً طبیعی است، اما در زمینۀ موسیقی بیشتر به چشم می‌آید. در این رابطه تنها چیزی که با اطمینان می‌توان گفت آن است که آموزش موسیقی به کودکان پرتقاضاترین شغل در زمینۀ موسیقی است.
یکی از مهم‌ترین عوامل موفقیت در هر بازار کاری از جمله بازار کار موسیقی توانایی برقرار کردن ارتباط و شبکه‌سازی است. با این کار هم می‌توان جذب گروه‌ها و موسسات معتبر و پردرآمد گردید و هم امکان پیشرفت را برای خود فراهم نمود.
درآمد شاغلین در زمینه موسیقی
از آنجایی که مشاغل این رشته بسیار متنوع و گسترده هستند نمی‌توان محدودۀ خاصی برای درآمد این مشاغل در نظر گرفت و این امر نیز علاوه بر گرایش، مهارت‌ها و تجربۀ هر شخص به محل و زمینۀ اشتغال فرد بستگی دارد. به طور کلی می‌توان گفت افرادی که در موسسات دولتی همچون صدا و سیما، فرهنگسراها و مراکز آموزشی مشغول به کار هستند حقوق متوسط و ثابتی دارند که اغلب بر اساس حداقل حقوق ادارۀ کار تعیین می‌شود. اما درآمد اشتغال به صورت خویش‌فرما یا کار برای موسسات و نهادهای خصوصی محدوده‌ای کاملاً گسترده دارد و از ناچیز به درآمد عالی متغیر است.
همانطور که اشاره شد، تقاضای بالا برای مربی موسیقی کودک و نوجوان، این زیرمجموعه را به شاخۀ درآمدی مناسبی هم برای مربیان و هم برای آموزشگاه‌های موسقی بدل ساخته است.
