نمونه‌خوانی چیست؟
فرقی نمی‌کند دانشجو باشید یا پزشک، مکانیک باشید یا نویسنده‌ای حرفه‌ای؛ درهرصورت، حتماً، به‌شکلی، نمونه‌خوانی کرده‌اید، حتی بدون این‌که متوجه شده باشید که دارید نمونه‌خوانی می‌کنید. اما نمونه خوانی چیست؟ نمونه‌خوانی یعنی بررسی ایرادها و خطاهای یک متن پیش از انتشار! در واقع، نمونه‌خوانی آخرین مرحله از ویرایش است. هر متنی، از مقالۀ آکادمیک گرفته تا درخواست شغل، پیش از رسیدن به دست مخاطب، باید از مرحلۀ نمونه‌خوانی گذر کرده باشد. اما نمونه‌خوانی چه فرقی با ویرایش دارد؟ آیا نمونه‌خوانی مهم است؟ در نمونه‌خوانی به چه نکاتی توجه می‌شود؟
در این مطلب، به‌طور مفصل، برای‌تان خواهیم گفت نمونه‌خوانی چیست، چه اهمیتی دارد و وظیفۀ نمونهخوان چیست؟ با شبکه مترجمین ایران همراه باشید!
فهرست محتوا
- نمونه‌خوانی چیست؟
- نمونه‌خوانی چه تفاوتی با ویرایش دارد؟
- نکته‌ها و ترفندهایی در مورد نمونه‌خوانی
- چرا نمونه‌خوانی مهم است؟
- وظیفۀ نمونهخوان چیست؟
- آیا می‌توانید کارتان را خودتان نمونه‌خوانی کنید؟
- سخن آخر
نمونه‌خوانی چیست؟
پیش از هر چیزی، باید بدانیم نمونه‌خوانی چیست؟ نمونه‌خوانی یعنی خواندن متنی مکتوب و مشخص کردن خطاهای موجود درآن. نمونهخوان به مواردی مانند املای کلمات، دستور زبان، نشانه‌گذاری و انسجام متن توجه می‌کند.
نمونه‌خوانی چه تفاوتی با ویرایش دارد؟
شاید فکر کنید نمونه‌خوانی و ویرایش فرقی با یکدیگر ندارد، اما باید بگوییم که این‌طور نیست و ویرایش و نمونه‌خوانی دو مرحلۀ کاملاً جداگانه هستند. خب مسئله، اندکی، گنگ شد! طبیعی است بپرسید پس نمونه خوانی کتاب یعنی چه؟
در حوزۀ چاپ و نشر، نمونه‌خوانی در آخرین مرحلۀ ویرایش، صورت می‌گیرد. در واقع، ویرایش تغییرات عمده‌ای را در محتوای متن و ساختار و زبان آن ایجاد می‌کند، اما نمونه‌خوانی صرفاً روی خطاهای جزئی و ناهماهنگی‌های باقی‌مانده در متن متمرکز است.
بنابراین، نمونه‌خوانی مرحلۀ بعد از ویرایش است.
مراحل ویرایش و رسیدن به نمونه‌خوانی را می‌توان، به طور ساده، این‌گونه شرح داد:
- ویرایش محتوا
در ویرایش محتوا، ویراستار متن اولیه را بازبینی می‌کند، تغییرات عمده‌ای را در آن ایجاد می‌کند، قسمت‌هایی را به اضافه می‌کند و قسمت‌هایی را نیز از آن کم می‌کند.
- ویرایش خطی
در این مرحله از ویرایش، ویراستار به سراغ نحوۀ استفاده از زبان در متن می‌رود و آن را به گونه‌ای ویرایش می‌کند تا بتواند داستان، ایده‌ها و استدلال‌های نویسنده را، به بهترین و اثرگذارترین شکل ممکن، به نمایش بگذارد.
- ویرایش کپی
در این مرحله از کار، ویراستار جمله‌ها را صیقل می‌دهد تا ایرادهای ساختاری را برطرف کند و یکپارچگی را در آن ایجاد کند. در ویرایش کپی، محتوای متن تغییری نمی‌کند، بلکه ابهام جملات برطرف می‌شود.
- نمونه‌خوانی
پس از چندین مرحله ویرایش، نوبت به نمونه‌خوانی می‌رسد. در این مرحله، خطاهای باقی‌مانده، مانند غلطهای املایی، ایرادهای موجود در نشانه‌گذاری و عدم یکپارگی متن، برطرف می‌شود.
در حوزۀ چاپ و نشر، نمونهخوان مسئولیت بررسی مواردی مانند شماره صفحات و فاصلۀ میان خطوط را نیز بر عهده دارد.
نمونه‌خوانی از ضروری‌ترین مراحل کار است، چرا که باعث می‌شود متنی بی‌خطا منتشر شود.
نکته‌ها و ترفندهایی در مورد نمونه‌خوانی
هر نویسنده یا مترجمی باید مهارت‌های اولیۀ نمونه‌خوانی را داشته باشد. فرقی نمی‌کند بخواهید نمونه خوانی ترجمه را انجام دهید یا نمونه خوانی متن تالیفی را، در هر صورت، باید اصول نمونه‌خوانی را به‌خوبی بشناسید.
- متن را مدتی کنار بگذارید.
اگر متن را قبلاً خوانده‌اید یا این‌که خودتان آن را نوشته‌اید و اکنون، می‌خواهید به سراغ نمونه‌خوانی بروید، باید کنارش بگذارید و تا مدتی، به سراغش نروید. اما دلیل این وقفه چیست؟ در واقع، وقتی چشم‌تان به متن عادت کرده است، متوجه ایرادهایش نخواهید شد. از این رو، بهتر است آن را کنار بگذارید، سپس، دوباره به سراغ آن بروید.
اما میزان این وقفه چقدر باشد؟ بهتر است حداقل یک یا دو روز صبر کنید، سپس، نمونه‌خوانی را شروع کنید.
- متن پرینت‌شده را نمونه‌خوانی کنید.
برای نمونه‌خوانی، بهتر است متن را پرینت بگیرید، چرا که در این صورت، بهتر متوجه خطاها خواهید شد.
- هنگام خواندن هر خط، خطوط زیرین را بپوشانید.
هنگام خواندن هر خط، خطوط زیرین را با استفاده از خط‌کش یا برگه‌ای سفید، بپوشانید. این کار باعث می‌شود همۀ تمرکزتان روی خط مورد نظر جمع شود و در نتیجه، خطاهای موجود را ببینید.
- از خطاهای‌تان بیاموزید.
به خطاهای پرتکرار در کارهای‌تان دقت کنید. این کار باعث می‌شود هنگام تصحیح، حواس‌تان به این خطاها باشد و همچنین، در آینده نیز، مرتکب این اشتباهات نشوید.
- عجله نکنید.
عجله و نمونه‌خوانی در یک اقلیم نمی‌گنجند! اگر متن را با عجله بخوانید، متوجه بسیاری خطاها را نخواهید شد. متن را، با دقت، بخوانید تا چشمان‌تان زمان کافی برای شناسایی خطاها داشته باشد.
- متن را با صدای بلند بخوانید
وقتی متن را با صدای بلند می‌خوانید، بهتر متوجه خطاها خواهید شد. با صدای بلند خواندن نیز قواعد مختص به خودش را دارد.
به طور کلی، سه روش برای با صدای بلند خواندن متن وجود دارد:
- متن را برای خودتان، با صدای بلند، بخوانید. بدین ترتیب، متوجه جزئی‌ترین خطاها نیز خواهید شد.
- متن را برای دوست‌تان، با صدای بلند، بخوانید و از او بخواهید نظراتش را بگوید.
- از دوست‌تان بخواهید متن را با صدای بلند برای‌تان بخواند و شما فقط گوش دهید.
چرا نمونه‌خوانی مهم است؟
و اما می‌رسیم به اهمیت نمونه‌خوانی! آیا نمونه‌خوانی مهم است؟ حتماً یادتان می‌آید که در اوایل سال 2019، آخرین قسمت‌های سریال بازی تاج و تخت (Game of Thrones) پخش می‌شد. همۀ طرفداران این سریال، بی‌صبرانه، منتظر تماشای آخرین فصل از این سریال بودند. در یکی از قسمت‌های این فصل، یک لیوان استارباکس در تصویر بود و بینندگان نیز خیلی زود، عکس‌العمل نشان دادند و شبکه‌های اجتماعی پُر شد از صحبت در مورد خطای پیش‌آمده!
تولیدکنندگان سریال، خیلی زود، دست‌به‌کار شدند و ظرف 48 ساعت، این لیوان قهوه را از صحنه حذف کردند. هزاران بیننده از تماشای این عنصر مدرن در قلمرو وستروس متعجب شدند. در نتیجه، تمرکز از داستان برداشته شد و به سمت خطای پیش‌آمده رفت.
خب، حتماً تا به این‌جا، به اهمیت نمونه‌خوانی پی برده‌اید. وجود هر گونه خطا باعث می‌شود تمرکز خواننده از داستان یا متن برداشته شود و معطوف به خطا شود. در واقع، خواننده به جای این‌که توجه‌‌اش را به داستان دهد، به فکر برطرف کردن خطا می‌افتد. بنابراین، نمونه‌خوانی باعث می‌شود محتوا، بدون هیچ مانعی، بدرخشد.
علاوه‌براین، نمونه‌خوانی باعث می‌شود در نظر نشر یا خواننده، بسیار حرفه‌ای و دقیق به نظر برسید.
بنابراین، فرقی نمی‌کند بخواهید مطلب‌تان را در وبلاگ منتشر کنید یا در ژورنالی علمی یا این‌که در قالب کتاب، در هر صورت، نمونه‌خوانی می‌تواند بر اعتبارتان بیفزاید و همچنین، توجه خواننده را معطوف به محتوای متن‌تان کند، نه خطاهای موجود در آن.
وظیفۀ نمونهخوان چیست؟
حتماً تا به‌این‌جا، پی برده‌اید نمونه خوان کیست و چه وظایفی دارد! به طور کلی، نمونهخوان خطاهای املایی و دستوری را برطرف می‌کند و همچنین، به کاربرد علائم نگارشی در متن نیز توجه می‌کند.
اما یک نمونهخوان حرفه‌ای فقط به دنبال یافتن غلطهای املایی، خطاهای دستوری و اشتباهات در نشانه‌گذاری نیست، بلکه به یکپارچگی و انسجام متن نیز اهمیت می‌دهد. بالطبع، خواننده از خواندن متنی بی‌ایراد و منسجم لذت خواهد برد.
در ضمن، لازم به ذکر است که نمونهخوان متن را تغییر نمی‌دهد، بلکه خطاها را مشخص می‌کند و تصمیم نهایی را به نویسنده و ویراستار واگذار می‌کند.
آیا می‌توانید کارتان را خودتان نمونه‌خوانی کنید؟
وقتی کار به مرحلۀ نمونه‌خوانی می‌رسد، ممکن است از خودتان بپرسید که آیا خودتان از عهدۀ نمونه‌خوانی متن برمی‌آیید یا این‌که باید برای نمونه خوانی ویراستار یا نمونه‌خوانی را استخدام کنید.
- اگر خودتان نمونه‌خوانی متن‌تان را بر عهده بگیرید، بالطبع، در هزینه‌های‌تان صرفه‌جویی کرده‌اید. اگر به مهارت‌تان در نگارش ایمان دارید و متن‌تان کوتاه و غیرتخصصی است، می‌توانید خودتان نمونهخوان متن‌تان باشید.
- نمونهخوان حرفه‌ایْ مسلط به اصول نمونه‌خوانی است، صنعت چاپ را نیز به‌خوبی می‌شناسد و می‌داند نمونه خوانی کتاب چیست، از این رو، می‌تواند روند نمونه‌خوانی را برای‌تان سریع و آسان کند. بنابراین، اگر متن‌تان طولانی یا دشوار است، بهتر است به‌دنبال نمونهخوان حرفه‌ای باشید.
یادتان باشد همیشه، بهتر است از شخص دیگری بخواهید متن‌تان را بخواند. ممکن است چشم شما به متن و ایرادهایش عادت کرده باشد، از این رو، متوجه اشتباهاتش نخواهید شد. در نتیجه، شخص دیگر بهتر می‌تواند به اشتباهات‌تان پی ببرد.
سخن آخر
نمونه‌خوانی آخرین مرحله از روند نگارش و ویرایش است و در آن، هر گونه خطای جزئی و باقی‌مانده برطرف می‌شود. نمونهخوان ایرادهای املایی، دستوری و نگارشی موجود در متن را برطرف می‌کند و همچنین، به متن انسجام می‌بخشد. نمونهخوان تجربۀ خوانشی خوشایند را برای خواننده رقم می‌زند و در نتیجه، برای نویسنده یا مترجم اعتبار کسب می‌کند.
سوالات متداول
- تفاوت میان ویرایش و نمونه‌خوانی چیست؟
در مرحلۀ ویرایش، ایرادهای اساسی و عمده برطرف می‌شوند، اما در مرحلۀ نمونه‌خوانی، ایرادهای جزئی باقی‌مانده از مراحل ویرایش برطرف خواهند شد.
- آیا خودمان نیز می‌توانیم متن را نمونه‌خوانی کنیم؟
اگر مسلط به اصول نمونه‌خوانی هستید، می‌توانید متون کوتاه و ساده‌تان را نمونه‌خوانی کنید. اما برای نمونه‌خوانی متون بلند و دشوار، بهتر است به سراغ نمونه‌خوان‌های مجرب و حرفه‌ای بروید.
همین متن نیز خودش نمونه‌خوانی نشده بود. پر از غلطهای تایپی بود!!!
خیلی عالی بود
ممنون
خیلی عالی بود
ممنون بابت توضیحاتتون
باتشکر از مقاله خوبتون
خیلی استفاده کردم.