الفبای لاتین

الفبای لاتین رایج‌ترین سیستم نوشتاری در سراسر جهان است. قدمت الفبای لاتین به هزاران سال پپیش و روم باستان و حتی تمدن‌های پیش از آن بر می‌گردد. بسیاری از بان‌های اروپای غربی ریشه در الفبای لاتین دارند. حتی می‌توان رد پای این الفبا را در زبان‌های آفریقایی و آسیایی نیز مشاهده کرد. در برخی علوم، مانند حقوق، هنوز واژگان لاتین استفاده می‌شوند، بنابراین، برای ترجمه متون حقوقی، به الفبا و زبان لاتین بر خواهید خورد. اما الفبای لاتین از کجا آمده است؟ کدام زبان‌ها نشانی از الفبای لاتین را در خود دارند؟

در این مطلب، هر آنچه باید در مورد حروف الفبای لاتین بدانید برای‌تان خواهیم گفت. با شبکه مترجمین ایران همراه باشید!

الفبای لاتین چیست؟

الفبای لاتین یا الفبای رومی پراستفاده‌ترین سیستم نوشتاری الفبایی در جهان است. زبان انگلیسی و بسیاری از زبان‌های اروپایی ریشه در الفبای لاتین دارند. الفبای لاتین خود برگرفته از الفبای اتروسک (Etruscan alphabet) است. البته، برخی معتقدند الفبای لاتین را، به طور مستقیم، از الفبای یونانی گرفته‌اند. این الفبا متشکل از 23 حرف است که از میان آن‌ها، 21 حرف برگرفته از الفبای اتروسک است.

الفبای قدیمی لاتین

قدیمی‌ترین متون نوشته‌شده به زبان لاتین متعلق به قرن ششم پیش از میلاد است. حروف Y و Z را از حروف یونانی و برای نوشتن وام‌واژه‌های یونانی گرفته‌اند. دیگر حروفی که به مرور زمان، به الفبای لاتین اضافه شده‌اند برگرفته از دیگر زبان‌ها هستند.

بسیاری از حروفی که در شکل فوق مشاهده می‌کنید، در دوره‌های مختلف زمانی، شکلهای مختلفی داشته‌اند.

نمونه‌ای از یک متن لاتین

شکل زیر قدیمی‌ترین متن لاتین است. این نمونه Duenos نام دارد. در سال 1880، این نمونه را هاینریش درسل، باستان‌شناس آلمانی، در تپه کویرینال (Quirinal Hill) در رم یافت. قدمت این نوشته به قرن 7 تا 5 پیش از میلاد باز می‌گردد.

الفبای مدرن لاتین

از الفبای مدرن لاتین، برای نگارش صدها زبان مختلف استفاده می‌کنند. هر زبان مجموعه متفاوتی از این الفبا را برگزیده است و تلفظ هر کدام از این حروف در هر زبان متفاوت است. برخی زبان‌ها از 26 حرف استاندارد استفاده می‌کنند، برخی بیشتر و برخی دیگر کمتر.

پس از سقوط امپراطوری روم،کلیسای کاتولیک حافظ زبان لاتین بود. در سال 1978، حرف J را به الفبای لاتین اضافه کردند. حرف U نیز در الفبای لاتین وجود نداشت. شاید این سوال برای‌تان پیش بیاید که زولیوس سزار (Julius Caesar) چگونه نامش را تلفظ می‌کرد؟ در زبان لاتین، املای ژولیوس چنین است: I-V-L-I-V-S. حرف I به جای J نشسته است و حرف V به جای U آمده ست.

در تصویر زیر، الفبای مدرن لاتین را مشاهده می‌کنید که در الفبای انگلیسی، از آن‌ها استفاده شده است.

کدام زبان‌ها ریشه در الفبای لاتین دارند؟

امروز، حداقل 100 زبان از الفبای رومی در رسم‌الخط‌شان استفاده می‌کنند. این زبان‌ها شامل همۀ زبان‌های اروپای غربی، از جمله زبان ایتالیایی، انگلیسی، فرانسوی، آلمانی، اسپانیایی، پرتغالی، ایرلندی و دانمارکی، می‌شود. همچنین، چندین زبان آفریقایی و برخی زبان‌های آسیایی، مانند ترکی، ویتنامی و اندونزیایی، نیز رد پای الفبای لاتین را در خود دارند. در ترجمه متن مربوط به این زبان‌ها، می‌توانید رد پای الفبای لاتین را به وضوح ببینید.

جالب است بدانید  از میان الفبای دیگر زبان‌هایی که برگرفته از الفبای لاتین هستند، زبان انگلیسی یگانه زبانی است که حروفش نشان تشخیص ندارند. حروف برخی زبان‌ها نشانه‌هایی دارند که تلفظ‌شان را مشخص می‌کنند، اما حروف الفبای انگلیسی چنین نشانه‌هایی را ندارند. الفبای لاتین بیش از 26 حرف داشت، اما به مرور زمان، این حروف از الفبا حذف شدند و به عنوان دیگر نماد استفاده شدند.

حروف مشترک در الفبای لاتین، یونانی و سیریلیک

در الفبای لاتین، یونانی و سیریلیک، یازده حرف مشترک وجود دارد. این یازده حرف مشترک عبارتند از: A، B، E، H، K، M، O، P، T، X و Y. تلفظ این حروف در همۀ زبان‌ها یکسان نیست. لازم به ذکر است که الفبای لاتین و سیریلیک ریشه در الفبای لاتین دارند، بنابراین این میزان از شباهت طبیعی است.

حقایقی در مورد زبان و الفبای لاتین

• لاتین را از راست به چپ یا بالعکس می‌نویسند. در قرون پنجم یا چهارم پیش از میلاد، لاتین را از چپ به راست می‌نوشتند.
• در متون قدیمی لاتین، تفاوتی میان صداهای /g/ و /k/ وجود ندارد.
• در زبان لاتین، حرف I پیش از حروف صدادار یا بین حروف صدادار را /j/ تلفظ می‌کنند. در موقعیت‌های دیگر، آن را /i/ تلفظ می‌کنند.
• حروف صدادار در الفبای لاتین کاملاً متفاوت از حروف صدادار در زبان انگلیسی است.
• در الفبای لاتین، حروف j، w، U و v وجود ندارد.
• الفبای لاتین فقط 23 حرف دارد، اما الفبای انگلیسی 26 حرف دارد.
• پس از جنگ جهانی دوم و سقوط امپراطوری عثمانی، مصطفی کمال آتاتورک زبان ترکی را به زبان لاتین نزدیک کرد.
• طی 300 سال گذشته، بسیاری سعی کرده‌اند زبان روسی را به زبان لاتین نزدیک کنند.
• چین نیز از الفبای لاتین استفاده کرد و سیستمی به نام پین یین (Pinyin) را ایجاد کرد.

سخن آخر

شاید اگر الفبای لاتین نبود، امروز الفبای انگلیسی، فرانسه و بسیاری از زبان‌های اروپایی شکل دیگری داشتند. الفبای لاتین پراستفاده‌ترین الفبا در سراسر جهان است و الفبای بسیاری از زبان‌های اروپایی، آفریقایی و حتی آسیایی برگرفته از این الفبای این زبان است. الفبای لاتین و دیگر زبان‌های برگرفته از آن، طی دوره‌های مختلف، تغییرات بسیاری داشته‌اند. بنابراین، آنچه امروز به دست ما رسیده است حاصل حذف و اضافه‌های متعدد است.