مدیریت ترمینولوژی چیست؟

در این ویدئو نشان می‌دهم که چرا مدیریت دانش‌واژه‌ها (واژه‌های تخصصی یا ترمینولوژی) خیلی مهم است. با مدیریت ترمینولوژی می‌توانید واژه‌های بخصوص شرکت، مشتری یا محصولات‌تان، که باید به شکلی مشخص ترجمه شوند، را شناسایی، ذخیره و مدیریت کنید. به این ترتیب می‌توانید از طریق سازمان‌دهی واژه‌ها با مجموعه‌ای شفاف از قوانین استفاده‌شان، ترجمه‌های مفید و دقیق‌تری ارائه کنید.

مدیریت ترمینولوژی چیست؟

سلام، من ماسیمو هستم از شرکت SDL. امروز می‌خواهم درباره مدیریت ترمینولوژی صحبت کنم.

مدیریت ترمینولوژی چیست؟

دوست دارم بدانم چند نفر این عبارت را شنیده‌اند، اما مدیریت ترمینولوژی یکی از بزرگ‌ترین چیزها در صنعت ترجمه، در اکوسیستم ترجمه، است. پس، از کلی عبارت استفاده خواهم کرد. مدیریت ترمینولوژی عبارت است از فرایند شناسایی، ذخیره و مدیریت واژه‌های تخصصی شرکت، مشتری یا محصول مختص آن شرکت یا مشتری یا موضوع.

موضوع کلیدی این است که ترمینولوژی باید به شکلی مشخص ترجمه شود، و به همین دلیل است که باید آن را شناسایی کنید، ببینید کدام واژه‌ها مهمند، باید در جایی ذخیره‌ شود و باید مدیریت‌ شود. چون واژه یک جورهایی حیات دارد. واژه را شناسایی می‌کنید، به مرور زمان ممکن است تغییر کند، و بعضی اوقات هم ممکن است واژه‌ای را بد بدانید یا کلاً با آن مخالفت کنید. و این واژه یک جورهایی دیگر استفاده نمی‌شود. خب، یک مقدار درباره مدیریت ترمینولوژی صحبت کردیم. این موضوع در واقع موضوع خیلی بزرگی است. پس امروز، مقدمه‌ای خیلی خلاصه و سطح بالا داریم.

ترمینولوژی چطور ذخیره می‌شوند؟

خب، یکی از راه‌های اطمینان از حفظ واژه‌ها ذخیره‌سازی‌شان در ترم‌بیس (پایگاه داده واژه‌ها) است. ترم‌بیس نوعی پایگاه داده است. جایی که در آن می‌توانید این ترمینولوژی را ذخیره کنید. چند لحظه بعد درباره ترمینولوژی هم صحبت می‌کنیم. موضوع جالب این است که غیر از ذخیره کردن این واژه‌ها می‌خواهید بتوانید استفاده‌شان کنید و به آن‌ها دسترسی داشته باشید. پس، وقتی این واژه‌ها را در ترم‌بیس، یا پایگاه داده قرار می‌دهید، دقت کنید از عبارت فرهنگ لغت یا دیکشنری استفاده نمی‌کنم، چون کمی متفاوت است، بعد می‌توانید با ابزارهای کمک‌مترجم به آن‌ها دسترسی داشته باشید که نرم‌افزارهایی هستند که در ترجمه کمک‌تان می‌کنند.

چه چیزی در ترم‌بیس قرار دارد؟

سؤال خیلی مهمی است. خیلی چیزها می‌تواند در ترم‌بیس باشد. خب، بدیهی است که ترم‌بیس قابل‌جستجو است و یک پایگاه داده است. حاوی موارد مختلفی است. اول از همه، ترم‌بیس چندزبانی است. مسلماً، می‌توانید صرفاً ترم‌بیس انگلیسی به ایتالیایی، اوم، یا ایتالیایی به انگلیسی بسازید، اما جالب این جا است که، در، در ترم‌ بیس، می‌توانید چند زبان داشته باشید.

پس، برای مثال، ممکن است یک عبارت داشته باشید و پنج یا شش زبان مختلف برای آن عبارت. پس، عبارتی را ذخیره می‌کنید، و این عبارت می‌تواند عموماً یک کلمه یا جمله‌ای کوتاه درباره نحوه ترجمه چیزی باشد. مثلاً SDL یا Trados. این‌ها عبارت هستند. این‌ها برند هستند و نیازی به ترجمه ندارند. برای خود مدیریت ترمینولوژی هم می‌توان این حرف را زد. «مدیریت دانش‌واژه» می‌تواند یک عبارت باشد، چون ممکن است تصمیم بگیرید آن را به شکلی بخصوص ترجمه کنید. راستش، ترجمه مدیریت ترمینولوژی به زبان‌های مختلف ممکن است به شکل‌های مختلف انجام شود. پس، اگر تصمیم بگیرید که می‌خواهم این‌طوری مدیریت ترمینولوژی را به ایتالیایی ترجمه کنم، بهتر است حتماً آن را شناسایی و ذخیره کنید. اما فقط عبارت را ذخیره نمی‌کنید. بلکه می‌توانید یادداشت‌های مرجع و قوانین نحوه استفاده از عبارت را هم ذخیره کنید.

پس، ممکن است مثلاً واژه تخصصی‌تان مدیریت ترمینولوژی باشد. ممکن است بافتار معینی را ذخیره کنید و مثلاً بگویید این ترجمه مورد تأیید است. همچنین، ممکن است ترجمه‌ای در اختیار داشته باشید که اصلاً آن را نمی‌خواهید. و می‌شود گفت این ترجمه ممنوع است. اما، این فقط یک مثال است. بی‌نهایت مثال می‌شود زد.

تصور کنید که روی بافتار مهندسی پیچیده‌ای در حال کار هستید که در آن چند عبارت واقعاً مبهم درباره قطعات دستگاه‌ وجود دارد. عبارت مورد نظر را ذخیره می‌کنید و ممکن است حتی عکسی از آن عبارت را هم ذخیره کنید که در واقع بتوانید تصویری از آن قطعه هم ببینید. پس، یک جورهایی نحوه امکان ذخیره‌سازی انواع مختلف اطلاعات در ترم‌بیس جالب توجه است.

یکی از سؤالاتی که اغلب پرسیده می‌شود این است که «تفاوت بین ترم‌بیس و حافظه ترجمه چیست؟»

ویدئوهای مختلفی درباره ابزارهای کمک‌مترجم، حافظه ترجمه و همه این‌ها در کنار هم وجود دارد، اما حافظه ترجمه کل جملات یا حتی پاراگراف‌ها را در خود ذخیره می‌کند، در حالی که ترم‌بیس عموماً از تک‌واژه‌ها یا عبارات کوتاه تشکیل می‌شود. و این واژه‌ها باید به‌طوری مشخص و منسجم ترجمه شوند. بنابراین، این تفاوت، تفاوت اصلی بین حافظه ترجمه و ترم‌بیس است.

همه این کارها را انجام داده‌اید. و حالا ترم‌بیس در اختیار دارید. چطور کار می‌کند؟

خب، بدیهی است بزرگ‌ترین کاری که باید انجام دهید ساخت ترمینولوژی است. و این که مطمئن شوید عبارات این ترمینولوژی را شناسایی می‌کنید. به هر حال، می‌توانید این کار را به روش‌های مختلف انجام دهید. می‌توانید همه کارها را یک‌جا انجام دهید. می‌توانید با جستجو در میان همه اسنادتان ترم‌بیس بسازید. اما، از طرفی هم می‌توانید در حین کار و ترجمه ترم‌ بیس بسازید، ممکن است جمله به جمله عبارات مورد نظرتان را شناسایی کنید، ترجمه‌شان کنید و در واقع یک مدخل ترم‌بیس ایجاد کنید.

اما وقتی آن ترم‌بیس را ساختید، یکی از قابلیت‌های موجود در ابزارهای کمک‌مترجم این است که به‌صورت خودکار وجود عبارت مورد نظر در منبع جستجو می‌شود، بنابراین اگر در حال ترجمه دوباره این عبارت باشید، مثلاً انگلیسی به ایتالیایی، این عبارت به انگلیسی وجود خواهد داشت. نرم‌افزار کمک‌مترجم می‌تواند به‌صورت خودکار تشخیص دهد که این یک عبارت است و باید این‌طوری ترجمه‌اش کنید یا شاید نباید این‌طوری ترجمه‌اش کنید و به شما توصیه ارائه می‌کند.

بنابراین، در حین ترجمه پیشنهادهایی دریافت می‌کنید. پس می‌توانید خیلی راحت در حین تایپ پیشنهادها را به صورت خودکار دریافت کنید و درج‌شان کنید، یک‌جورهایی مثل تلفن همراه‌تان، که واژه مورد نظرتان را بر اساس چیزهایی که قبلاً تایپ کرده‌اید پیشنهاد می‌دهد، در واقع می‌توانید در حین ترجمه پیشنهادهایی برای عبارات موجود در ترم‌بیس دریافت کنید. خب، تا حدودی به این شکل می‌توانید به‌صورت روزانه از ترم‌بیس استفاده کنید. بنابراین، ایجاد عبارات خیلی برای‌تان ارزشمند خواهد بود، چون در حین ترجمه این عبارات به شما پیشنهاد خواهند شد.

مزایای استفاده از مدیریت ترمینولوژی چیست؟

همان‌طور که گفتم، یک مقدار تلاش نیاز است. در ویدئوی دیگری درباره حافظه ترجمه صحبت کردیم که خودش در حین ترجمه‌های‌تان ساخته می‌شود و رشد می‌کند. ترمینولوژی شاید به تلاش بیشتری نیاز دارد. باید عبارات ترمینولوژی را شناسایی کنید و باید دقت کنید که ترجمه درست این عبارات چیست. منظورم این است، آیا لازم است فردی دیگر بگوید: «اوهوم، با این ترجمه برای این عبارت مشکلی ندارم، بد نیست»  اما وقتی به ترجمه‌های درست دست یافتید، مزایای زیادی برای‌تان خواهد داشت.

• • اول از همه انسجام مطرح است. حافظه ترجمه به انسجام کمک می‌کند، اما ترمینولوژی به آن معنا و مفهوم جدیدی می‌دهد. ترمینولوژی تضمین می‌کند که عبارات مشخص بارها و بارها به‌صورت منسجم و یکسان ترجمه می‌شوند. و طبق تحقیقاتی که انجام داده‌ایم، در واقع ۴۸٪ کارهایی که باید اصلاح  شوند به خاطر خطاهای موجود در ترمینولوژی است. این یکی از مواردی است که خیلی راحت واقعاً در آن خطا رخ می‌دهد. بنابراین اگر ترمینولوژی ذخیره شوند، از آن‌ها استفاده کنید و به شما پیشنهاد شوند، واقعاً به انسجام در کارهای‌تان کمک می‌شود و به‌طور کلی کیفیت ترجمه‌تان بالاتر می‌رود، چون هرکس که بعداً ترجمه‌تان را بررسی کند خواهد دید که به‌طور منسجمی از همان معادل‌هایی استفاده کرده‌اید که قبلاً از آن‌ها راضی بوده است.

• • بدیهی است، ترمینولوژی و حافظه ترجمه در کنار یکدیگر کار می‌کنند. یک‌جورهایی یاری‌رسان هستند. یک جایی را در اختیار دارید که این‌ها در آن مدیریت می‌شوند و ابزار کمک‌مترجم نهایتاً به شما پیشنهادهای حافظه ترجمه و پیشنهادهای ترمینولوژی را ارائه می‌کند، پس همه این‌ها در یک‌جا به شما ارائه می‌شود.

• این طوری همچنین در زمان‌تان صرفه‌جویی می‌شود. بعضی شرکت‌ها لیست‌های واژه حاوی هزاران واژه، به معنای واقعی هزاران واژه، در اختیار دارند. می‌توانید تصورش را بکنید که در میان این لیست به‌صورت دستی بگردید تا عبارت مورد نظر را پیدا کنید؟ چطور باید ترجمه‌اش کنم؟ بنابراین، با داشتن پایگاه داده دانش‌واژه‌ای (ترم‌ بیس) که به‌صورت خودکار عبارات و ترجمه‌های‌شان را شناسایی می‌کند، در ترجمه‌های‌تان زمان بسیار زیادی صرفه‌جویی می‌شود.

خب، این دیدگاه من درباره ترمینولوژی است، و همان‌طور که گفتم، این مقدمه‌ای سطح بالا است. مدیریت ترمینولوژی در واقع موضوع خیلی بزرگی است. و وبینارهای زیادی در این مورد داشته‌ایم که برای مردم معمولاً جالب بوده است، که در واقع ارزش وقت گذاشتن را دارد. ارزشش را دارد که کمی وقت برای شناسایی و ترجمه درست عبارات بگذارید، آن‌ها را در ابزار مورد نظر ذخیره کنید، که بعداً به‌صورت خودکار این عبارات و ترجمه‌هایشان را در حین ترجمه پیشنهاد می‌کند، و نهایتاً نه‌تنها کیفیت بهتری در ترجمه متون تخصصی خواهید داشت، بلکه چون می‌توانید همواره از عبارات دقیق استفاده کنید، در زمان‌تان هم صرفه‌جویی می‌شود.

پس این کار از آن کارهایی است که ارزشش را دارد ابتدا کمی وقت برایش بگذارید که مطمئن باشید در انتها تا حد زیادی باعث صرفه‌جویی در وقت‌تان می‌شود. وقتی این زحمت‌ را کشیدید و ترم‌بیس خود را ساختید، در حین ترجمه‌های روزانه‌تان، در وقت صرفه‌جویی خواهید کرد.

منبع ویدیو:

https://www.sdltrados.com/solutions/terminology-management/translation-101-what-is-terminology-management.html

مطالعه بیشتر درباره ترمینولوژی