حافظه ترجمه چیست؟ | ابزار کمک مترجم

«در این ویدئو درباره حافظه ترجمه (Translation Memory)، که بخشی از ابزارهای کمک مترجم است، صحبت خواهم کرد.
درباره نحوه کارکرد حافظه ترجمه و مزایایی که برای مترجم‌ها داردخواهیم گفت.
با استفاده از حافظه ترجمه، دیگر هرگز یک جمله یکسان را دوباره ترجمه نخواهید کرد.»

ویدیوی آموزش نحوه استفاده از حافظه ترجمه:

ترجمه زیرنویس ویدیو:

سلام. من ماسیمو هستم از شرکت SDL و امروز می‌خواهم درباره حافظه ترجمه صحبت کنم.

خب، حافظه ترجمه چیست؟

حافظه ترجمه نوعی پایگاه داده جفت زبانی است که سگمنت‌هایی از متونی را که قبلاً ترجمه شده‌اند در خود ذخیره می‌کند تا بتوانید برای استفاده مجدد آن‌ها را فراخوانی کنید.
نمی‌دانم چه مقدار از این تعریف را متوجه شدید، پس سعی می‌‌کنم کامل توضیحش دهم.

چند واژه کلیدی را این‌جا گفتم، که یکی از آن‌ها پایگاه داده‌ است و امیدوارم بدانید چیست.
پایگاه داده جایی است که در آن داده‌ها و اطلاعات ذخیره می‌شوند.
می‌خواهیم درباره سگمنت‌ها، که همان متن است، و فراخوانی، که یعنی بازیابی، صحبت کنیم.
به این دلیل می‌خواهم در این باره توضیح بدهم که خیلی از افراد در این صنعت زبان مادری‌شان انگلیسی نیست و به انگلیسی صحبت نمی‌کنند. پس یک‌جورهایی می‌خواهم مطمئن شوم که عبارات تخصصی تا حد ممکن قابل‌فهم هستند.

پس، بیایید شروع کنیم. سگمنت (segment) چیست؟

خب، این سؤالی است که مطرح می‌شود و، مخصوصاً اگر تازه وارد صنعت ترجمه شده باشید یا مترجم جدید باشید، ممکن است در واقع معنای سگمنت را ندانید.
البته، شاید از آن سر در بیارید.
خب، یک‌جورهایی سگمنت می‌تواند موارد مختلفی باشد
و، در واقع، چیزی است که درون حافظه ترجمه ذخیره می‌شود.
می‌تواند جمله باشد، و احتمالاً بیشتر از همه با این مورد می‌توانید ارتباط برقرار کنید.
می‌تواند عبارت باشد و در واقع تفاوت آن‌چنانی با جمله ندارد، و به نظرم تفاوت معناشناختی دارد.
یک‌جورهایی عبارات تخصصی هستند، با هر کدام راحت‌تر هستید، فرقی ندارد.

انواع سگمنت‌ها

سگمنت می‌تواند پاراگراف باشد و در واقع پاراگراف کمی با جمله تفاوت دارد.
عموماً پاراگراف می‌تواند ترکیبی از جملات باشد.
و از گذشته این‌طور بوده که در حافظه ترجمه می‌توان جمله‌ها و عبارات را ذخیره کرد.
البته، می‌توان کل پاراگراف‌ها را هم در سگمنت‌ها ذخیره کرد، اما بدیهی است هر چه اطلاعات بزرگ‌تری را ذخیره کنید، در آینده انطباق دادن‌شان سخت‌تر می‌شود. می‌خواهیم نگاهی دقیق‌تری به معنای سگمنت داشته باشیم، اما در کل ایده ذخیره‌سازی جملات را به یاد داشته باشید.
خب، برای مثال، بعد از نقطه، بعد از نقطه‌ویرگول، اما شاید اگر پاراگراف خیلی طولانی سه جمله‌ای داشته باشید، می‌توانید همه‌اش را در یک سگمنت ذخیره کنید، اما احتمالاً چنین تصمیمی نخواهید گرفت.
اوم، و البته تیترها، عنوان‌ها، شروع اسناد، این‌ها هم ذخیره می‌شوند.
پس در اصل، سگمنت تکه‌هایی محدود از کلمات، مجموعه‌ای از کلمات، است که در حافظه ترجمه ذخیره می‌شود.

دومین قسمت، واحد ترجمه (TU) چیست؟

خب، حافظه ترجمه از واحدهای ترجمه ساخته شده است، و بعضی اوقات آن را ردیف ترجمه هم می‌گویند.
خب، واحد ترجمه چیست.
در اصل، جزء سازنده حافظه ترجمه است.
در حافظه ترجمه در واقع متن مبدأ و ترجمه آن ذخیره می‌شود.
پس، عموماً اگر به حافظه ترجمه نگاه کنید، واحدهای ترجمه بسیاری خواهید دید و هر واحد ترجمه همچین حالتی خواهد بود: «.Hello. I’m Massimo >‌ سلام. من ماسیمو هستم.»

پس همان‌طور که می‌بینید متن انگلیسی و ترجمه‌اش را دارید.
واحد ترجمه یعنی این.
بعد اتفاقی که می‌افتد این است که حافظه ترجمه می‌تواند همه این واحدهای ترجمه را جستجو کند،
و در حین ترجمه‌تان ترجمه‌های مشابهی که قبلاً برای جملات بخصوص انجام داده‌اید پیدا می‌کند و در حین ترجمه به شما پیشنهاد می‌دهد.

خب، شاید فکر کنید چه کمکی می‌تواند بکند.

یک‌جورهایی به شکل‌های زیادی کمک‌تان می‌کند.
اول اینکه هرگز لازم نیست جمله یکسان را دوباره ترجمه کنید، پس مزایای مختلفی دارد.
شاید فوراً بگویید مزیت دوباره ترجمه نکردن یک جمله چیست.
اول از همه، ترجمه کردن موارد یکسان، خسته‌کننده است، که با حافظه ترجمه نیازی نیست این کار را بکنید.
البته حواس‌تان باشد، بعضی موقع‌ها چیزی را ترجمه کرده‌اید و در واقع به خاطر متفاوت بودن زمینه و چارچوب باید ترجمه متفاوتی ارائه کنید. پس باید همیشه این ترجمه‌ها را بررسی کنید،
اما اصولاً، وقتی چیزی را ترجمه کرده باشید، نمی‌خواهید دوباره ترجمه‌اش کنید.
این طوری در وقت‌تان صرفه‌جویی می‌شود و البته در کیفیت کارتان هم تأثیر دارد.
ممکن است وقت زیادی برای ترجمه یک جمله و درست بودنش گذاشته باشید،
نه این‌‌که فقط برای شما بلکه برای مشتری‌تان هم که آن را بررسی کرده درست باشد
و، در پایان همه ۱۰۰٪ از این ترجمه راضی باشند.

کیفیت و انسجام و اطمینان از بهترین ترجمه

می‌خواهید حتماً همین ترجمه دوباره استفاده شود.
پس، این یعنی کیفیت و انسجام و اطمینان از این‌که بهترین ترجمه دوباره و دوباره استفاده می‌شود.
بدیهی است همه این ترجمه‌ها برای استفاده در آینده ذخیره می‌شوند،
پس در واقع دارید برای خود دارایی ایجاد می‌کنید.
دارید این پایگاه داده متشکل از واحدهای ترجمه را درست می‌کنید که حاوی همه جملاتی است که قبلاً ترجمه کرده‌اید و چیزی است که برای استفاده در آینده می‌سازید.
افرادی هستند که میلیون‌ها کلمه ساخته‌اند.
شوخی نمی‌کنم. مترجم‌هایی هستند که میلیون‌ها واحد ترجمه دارند.
می‌توانید تصورش را بکنید؟
آن‌ها می‌توانند از این ترجمه‌ها استفاده کنند،
پس خیلی در وقت‌شان صرفه‌جویی می‌شود و انسجام و کیفیت کارشان هم تضمین می‌شود.

فواید حافظه ترجمه

یکی از موارد خوب حافظه ترجمه این است که هر چه بیشتر به آن اضافه کنید، موارد بیشتری را هم می‌توانید فراخوانی کنید.
و بالاخره، نکته جالب این است که در واقع نهایتاً کارتان کم‌تر می‌شود.
طوری ترجمه می‌کنید که قبلاً ترجمه کرده‌اید.
تفاوت در این جا است که ترجمه‌های‌تان را برای استفاده در آینده ذخیره می‌کنید و این کار به‌صورت خودکار صورت می‌گیرد.
اضافه کردن و ساخت حافظه ترجمه واقعاً کار آسانی است.
و می‌تواند خیلی سریع بزرگ شود.

اگر فکر می‌کنید یک مترجم به‌طور معمول ۲۰۰۰ کلمه در روز ترجمه می‌کند، یک‌جورهایی صنعت ترجمه هم با این مقدار موافق است.
مسلماً این تعداد می‌تواند خیلی کمتر هم باشد.
اگر قرار باشد شعاری را ترجمه کنید، شعار بازاریابی که ۱۰ کلمه بیشتر نیست، ممکن است در واقع ترجمه‌اش نصف روز وقت‌تان را بگیرد.
اما، می‌دانید، برای محتوای معمول، محتوای تجاری در دفترچه راهنماها، اسناد فنی، میانگین ۲۰۰۰ کلمه در روز است.
این‌ ۲۰۰۰ کلمه در روز، کلمه‌هایی هستند که می‌توانید برای استفاده در آینده در پایگاه داده ذخیره کنید.

خب، این‌طوری کمک‌تان می‌کند که سریع‌تر ترجمه کنید،
چون همه آن‌ها را ذخیره کرده‌اید،
اما می‌خواهم روی این موضوع تأکید کنم که علاوه سرعتی که ارائه می‌کند زمان بیشتری هم در اختیارتان می‌گذارد تا هنگام ترجمه محتوای جدید، بهترین ترجمه ممکن را بتوانید خلق کنید.
و مسلماً، یکنواختی و خسته‌کنندگی ترجمه چندباره جمله یکسان را از بین می‌برد.
مثلاً برای شعار بازاریابی، ممکن است در یک سند این شعار صدها بار تکرار شده باشد، و این جا است که حافظه ترجمه واقعاً تفاوت ایجاد می‌کند.

ترجمه، سگمنت، واحد ترجمه و غیره چطور کار می‌کنند؟

خب، کلی اطلاعات تا این جا داشتیم. ترجمه، سگمنت، واحد ترجمه و غیره،
اما امیدوارم مفهوم ذخیره شدن ترجمه‌های‌تان در واحدهای ترجمه را گرفته باشید.
اما همه این‌ها چطور کار می‌کنند؟

خب، وقتی متن جدیدی برای ترجمه دریافت می‌کنید، ابزار کمک‌مترجم، که ویدئویی هم درباره‌اش داریم، در کل پایگاه داده‌تان جستجو می‌کند، همه واحدهای ترجمه را زیر و رو می‌کند و سعی می‌کند چیزی را که تطابق دارد پیدا کند.
و این کار به‌طور آنی انجام می‌شود.
این کار خیلی، خیلی سریع است، پس این‌طوری نیست که بنشینید و منتظر باشید که حافظه ترجمه ترجمه‌ای را پیدا کند.
دقیقاً آنی انجام می‌شود.
خب، از کلمه تطابق استفاده کردم، که یک‌جورهایی جوهره حافظه ترجمه است.
کاری که ابزار کمک‌مترجم می‌کند این است که سعی می‌کند جمله جدیدی را که می‌خواهید ترجمه کنید با جملاتی که قبلاً ترجمه کرده‌اید تطابق دهد.
در این‌جا موارد مختلفی ممکن است اتفاق افتد.

انواع تطابق

خب، چهار نوع تطابق وجود دارد، پس بیایید نگاهی بهشان بیندازیم.

تطابق زمینه‌ای

خب، اولیش تطابق زمینه‌ای یا کانتکس مچ است.
این نوع تطابق بالاترین کیفیت را دارد.
در این حالت حافظه ترجمه تشخیص می‌دهد که، نه تنها جمله مورد نظر را قبلاً ترجمه کرده‌اید، بلکه جملات اطراف آن را هم ترجمه کرده‌اید.
بنابراین، سیستم می‌تواند بگوید، «هوم، نه‌تنها این را قبلاً ترجمه کرده‌ام، بلکه جمله‌های کناری‌اش هم یکسان بوده‌اند.» پس، به این می‌گویند تطابق زمینه‌ای، زیرا احتمالش هست که تطابق خیلی خوبی باشد.

۱۰۰٪ تطابق

دومین تطابق عبارت است از ۱۰۰٪ تطابق.
این نوع تطابق را احتمالاً خیلی در صنعت ترجمه می‌شنوید.
پس مدل قدیمی‌تر تطابق محسوب می‌شود.
در این حالت متن ترجمه‌تان علاوه بر کلمات قالب یکسان هم دارد، می‌دانید، مثلاً، اگر در ترجمه قبلی قسمتی از متن برجسته بوده باشد، ترجمه جدید هم باید همان قالب را داشته باشد.
خب این شد تطابق ۱۰۰٪.

در این مورد، زمینه در نظر گرفته نمی‌شود، پس فقط همان جمله را مدنظر دارد.
پس، اگر جملات پیرامون یکسان نباشند، سیستم می‌گوید: «این تطابق ۱۰۰٪ است.»
عموماً، باید تطابق‌های ۱۰۰٪ را چک کنید، زیرا ممکن است غافلگیرتان کند،
و اگر هر کدام‌تان به زبان‌های متفاوتی صحبت کنید، چیزی از لحاظ قواعدی مربوط به مردان شود، یا مربوط به زنان شود، شاید چیزی تیتر باشد، یا چیزی در وسط جمله باشد، ممکن است در واقع نیاز باشد از ترجمه‌های متفاوتی استفاده کنید.
به همین دلیل است که گرچه تطابق ۱۰۰٪ خیلی دقیق است، اما باید نیم‌نگاهی به آن داشته باشید.

تطابق فازی

پس از این، یک سطح پایین‌تر می‌آییم و به تطابق فازی می‌رسیم، که در صنعت ترجمه هم به همین نام شناخته می‌شود.
خب، این نوع تطابق دقتی پایین‌تر از تطابق ۱۰۰٪ دارد.
عموماً ممکن است ارقامی مثل تطابق ۷۰٪، ۸۰٪، ۹۰٪، ۹۵٪ و ۹۹٪ را بشنوید.
پس، معلوم است که در این نوع تطابق جمله مشابه است نه یکسان.
و تفاوت‌ها ممکن است کلمات متفاوت باشد، تفاوت در قالب باشد، یا انواع موارد کوچک دیگر، که به این معنی است که حافظه ترجمه ترجمه‌ای را پیشنهاد می‌دهد و بعد شما می‌توانید آن ترجمه را اصلاح کنید. کلمه جاافتاده را اضافه کنید، کلمه‌ای را جایگزین کنید یا ساختار جمله را کمی تغییر دهید تا به نتیجه مطلوب برسید.

تطابق تکه‌ای

یکی از جدیدترین تطابق‌ها تطابق تکه‌ای یا فرگمنت مچ نام دارد.
خب، راستش درباره پاراگراف‌ها و جمله‌ها و غیره صحبت کردیم.
خب درون جمله، ممکن است تکه‌هایی وجود داشته باشد، یعنی ممکن است جمله‌ای حاوی ده کلمه داشته باشید، اما ممکن است سه یا چهار کلمه وجود داشته باشد که قبلاً‌ ترجمه شده باشند.
پس ممکن است کل جمله را ترجمه کنید و این حس را داشته باشید که قبلاً این سه یا چهار کلمه را ترجمه کرده‌اید.
تطابق تکه‌ای به دنبال این تکه‌ها می‌گردد و می‌گوید: «راستش، تو در واقع این چهار کلمه را ترجمه کرده‌ای، و اینم ترجمه‌هاش.» بعد می‌توانید تصمیم بگیرید که از این ترجمه‌ها استفاده کنید یا نه.

راستش قبل‌تر گفتم، یک‌جورهایی طول جمله و پاراگراف‌ها، وقتی نگاهی می‌کنید، به‌وضوح هرچه جمله بزرگ‌تر باشد، اگر جمله‌ای داشته باشید که خیلی، خیلی، خیلی بزرگ باشد و کلمات زیادی داشته باشد، تطابق یافتن آن کمی سخت‌تر می‌شود.
اگر در شرایط باشید که در آن جملات کوتاه هستند، یافتن تطابق آسان‌تر می‌شود.
در واقع آمار و ارقام در این جا به نفع‌تان هستند.
پس به همین دلیل است که، عموماً، چیزی که ذخیره می‌کنید جمله است.
حتی اگر کل پاراگراف حاوی سه جمله باشد، یک‌جورهایی جمله را ذخیره می‌کنید، نه پاراگراف. این‌طوری یک‌جورهایی احتمال پیدا کردن تطابق برای‌تان بیشتر می‌شود.

استفاده هم‌زمان از چند حافظه ترجمه

خب، یکی از سؤالاتی که اغلب پرسیده می‌شود این است که:
«آیا می‌توانم هم‌زمان با بیش از یک حافظه ترجمه کار کنم؟»

خب چرا کسی باید چنین چیزی بپرسد؟
خب، در طول سال‌ها انواع و اقسام روش‌ها را دیده‌ام.
بعضی افراد ممکن است هرچیزی را که ترجمه می‌کنند، مهم نیست مشتری‌اش کیست، مربوط به بازاریابی است، مربوط به امور حقوقی است، همه چیز را وارد حافظه ترجمه می‌کنند و تمام.
اما افراد دیگری هستند که حافظه‌های ترجمه مختلف برای مشتری‌های مختلف یا محتوای مختلف ایجاد می‌کنند،
اما ممکن است همچنان بخواهید از همه‌شان استفاده کنید،
چون هرگز نمی‌دانید که تطابق از کجا به دست خواهد آمد.
پس مسلماً، می‌توانید هرچقدر که می‌خواهید حافظه ترجمه بسازید، و به‌طور هم‌زمان همه‌شان را استفاده کنید،
و در واقع، ابزار کمک‌مترجم می‌تواند کاملاً هوشمندانه یک حافظه ترجمه را نسبت به دیگری اولویت دهد.

پس، اگر حافظه ترجمه بازاریابی دارید و در حال ترجمه سند بازاریابی هستید، اما از طرفی هم دفترچه راهنمایی از همان مشتری دریافت کرده‌اید، ممکن است در واقع هر دوی این حافظه‌های ترجمه را به کار گیرید، چون شاید در واقع بعضی از تطابق‌ها از هردو حاصل شوند، اما حافظه ترجمه سند فنی، شاید، حافظه‌ای است، اولویت بیشتری دارد.

وقتی می‌خواهید حافظه ترجمه بسازید

گفتم که خیلی سریع می‌توانید این کار را کنید،
می‌دانید؟ شروع به ترجمه می‌کنید، روزی ۲۰۰۰ کلمه جدید، و همین طور حافظه ترجمه رشد می‌کند.
اما ممکن است خیلی وقت باشد که مترجمید، و شاید کلی سند داشته باشید که می‌خواهید وارد حافظه ترجمه کنید.
خب، ایا واقعاً راهی هست که بتوان ترجمه‌های قبلی را وارد حافظه ترجمه کرد؟
جواب بله است.
خب، ابزاری هست به اسم ترازبندی یا الاینمنت، که قابلیتی است که در واقع به وسیله آن می‌توانید از ترجمه‌های قبلی‌تان حافظه ترجمه بسازید.
خب ممکن است سندی را به انگلیسی داشته باشید که بدون استفاده از ابزارهای کمک‌مترجم به ایتالیایی ترجمه شده باشد، می‌توانید این دو سند را به کار گیرید و در حافظه ترجمه واردشان کنید.
کاری که می‌کنید، این است که دارید تراز می‌کنید. دارید جملات انگلیسی را با جملات ایتالیایی تراز می‌کنید.

پس، با نمایی پهلو به پهلو سروکار دارید که در آن همه جملات را می‌بینید،
و راستش، زبان‌ها قلق دارند، و ممکن است سه جمله انگلیسی به یک جمله بلند ایتالیایی تبدیل شوند.
خودم ایتالیایی هستم و می‌دانم. قبلاً باید جمله‌ها را بیشتر می‌شکستم.
وقتی، وقتی به انگلستان نقل مکان کردم، جملاتم طولانی بود.
واقعاً باید یک‌جورهایی خودم را مجبور می‌کردم که جملاتم را کوتاه کنم.
پس با ترازبندی، در واقع می‌توانید دستکاری هم بکنید و سعی کنید همه جملات انگلیسی را با جملات ایتالیایی تراز کنید، که البته در هر جفت زبانی دیگری هم امکان‌پذیر است.
یکی از نکات خوب حافظه ترجمه این است که هر زبانی را می‌تواند ذخیره کند.
هیچ محدودیتی وجود ندارد. هر نوع زبانی قابل وارد کردن است و با حافظه ترجمه کار می‌کند.
پس، ترکیب زبانی ترجمه هرچه باشد، قابل وارد کردن به حافظه ترجمه است.

سخن آخر

خب، امیدوارم تا حدی حافظه ترجمه و آن‌چه درونش هست را متوجه شده باشید.
امیدوارم الان بدانید سگمنت چیست و چطور هنگام ترجمه پیشنهادهایی برای ترجمه داده می‌شود.
و یکی از نکات خوب حافظه ترجمه این است که حتی اگر از صفر شروع کرده باشید، از همان اولین ترجمه‌تان سریع رشد می‌کند، یا حتی می‌توانید ترجمه‌های قبلی‌تان را هم به آن اضافه کنید، پس در واقع نوعی دارایی را خلق می‌کنید که در آینده همراهی‌تان می‌کند.