آشنایی با گرایش‌های کارشناسی ارشد روان‌شناسی

رشتۀ روان‌شناسی از پرطرفدارترین رشته‌های علوم انسانی است و هر سال دانشجویان زیادی آن را برای ادامه تحصیلات خود انتخاب می‌کنند. این رشته در مقطع کارشناسی ارشد گرایش‌های مختلفی دارد. علاقه‌مندان به ادامۀ تحصیل در این رشته می‌توانند با در نظر گرفتن علایق و توانایی‌های خود یکی از این گرایش‌ها را انتخاب کنند. لازم به ذکر است که در صورتی که نیاز به ترجمه تخصصی روانشناسی دارید می توانید سفارش خود را در شبکه مترجمین ایران ثبت کنید.

هریک از این گرایش‌ها بازار کار خاص خود را نیز دارند و این نیز عاملی است که در تصمیم‌گیری در مورد انتخاب آن‌ها باید مد نظر قرار داد. گرایش‌های مختلف روان‌شناسی عبارتند از:

• روان‌شناسی عمومی
• روان‌شناسی بالينی
• روان‌شناسی بالينی كودك و نوجوان
• روان‌شناسی و آموزش كودكان استثنايی
• روانسنجی (سنجش و اندازه‌گيری)
• روان‌شناسی صنعتی و سازمانی
• روان‌شناسی اسلامی- مثبت‌گرا
• روان‌شناسی تربيتی

صفر تا صد گرایش‌های کارشناسی ارشد روان‌شناسی

روان‌شناسی در آنچه پیشینیان ما قرن‌ها پیش به نام فلسفه توسعه می‌داده‌اند ریشه دارد. پیشرفت‌هایی که طی ۱۵۰ سال اخیر در این زمینه حاصل شده به منشعب شدن شاخه‌های بسیار زیادی از این رشته منجر گردیده است. در ادامۀ این مقاله شاخه‌هایی که می‌توانید برای مطالعه در تحصیلات تکمیلی خود در ایران انتخاب کنید را مشاهده خواهید کرد.

روان‌شناسی عمومی

گرایش روان‌شناسی عمومی یا General psychology شاخه‌ای بسیار گسترده از روان‌شناسی است و همچون پزشکی عمومی به کلیات این علم می‌پردازد. یک روانشناس عمومی ممکن است با هر نوعی از مشکلات و مسائل روانشناختی مواجه شود و از این نظر وظیفۀ دشواری برای تشخیص مشکل بر عهده دارد. به این منظور شیوۀ انجام تست‌ها و ارزیابی‌های مختلف نیز به روانشناسان عمومی آموزش داده می‌شود. دیگر درس‌های تخصصی که دانشجویان کارشناسی ارشد روان‌شناسی عمومی باید بگذرانند عبارتند از:

روان‌شناسی بالينی

پرکاربرد بودن روان‌شناسی بالینی یا Clinical Psychology در زندگی روزمره آن را به یکی از پرطرفدارترین گرایش‌های رشته روان‌شناسی در مقطع کارشناسی ارشد بدل کرده است. در آموزش این گرایش، تمرکز اصلی روی شناخت اختلالات روانی، تفکیک رفتارهای سالم و طبیعی از رفتارهای ناسالم و غیرطبیعی، بهبود بهداشت روانی و عاطفی و یافتن راه حل‌هایی برای جلوگیری از بروز آن‌ها است. روانشناسان بالینی درصدد هستند تا مسائل روانشناختی، عاطفی، ذهنی و رفتاری مراجعان را بیابند و آن‌ها را بدون استفاده از دارو و از طریق صحبت کردن حل نمایند. آن‌ها به‌طور مستمر روی تغییرات مراجع نظارت دارند و از این طریق برنامۀ درمانی خود را تنظیم می‌کنند.

روان‌شناسی بالينی كودك و نوجوان

این شاخه از روان‌شناسی که در زبان انگلیسی Clinical child and adolescent psychology نام دارد، تنها از نظر گروه هدف با شاخۀ روان‌شناسی بالینی متفاوت است و دانشجویان این رشته همۀ دروس روان‌شناسی بالینی را با تمرکز روی کودکان و نوجوانان می‌آموزند. در مقطع کارشناسی ارشد گرایش روان‌شناسی بالینی کودک و نوجوان، روش‌ها و مهارت‌های مختلفی در رابطه با سنجش‌های روانشناختی نوزادان، کودکان و نوجوانان به دانشجویان آموزش داده می‌شود. مهم‌ترین مهارت‌هایی که در این گرایش آموزش داده می‌شوند ارزیابی، مداخله، تدوین برنامه‌های پیشگیرانه، همکاری با دیگر گرایش‌ها و پژوهش تخصصی هستند.

روان‌شناسی و آموزش كودكان استثنايی

Psychology and education of exceptional child روی کودکان و نوجوانان استثنايی تمرکز دارد. در این زمینه منظور از استثنايی کودکان و نوجوانانی است که از نظر روانی، اجتماعی، جسمی و عاطفی با دیگران تفاوت دارند و برای مثال کند ذهن یا تیزهوش‌تر از آن‌ها هستند. این جمعیت به دلیل تفاوت‌هایشان به خدمات ویژه‌ای در زمینۀ یادگیری و آموزش نیاز دارند. روانشناسان فارغ‌التحصیل در این رشته همواره نظریه‌ها و پژوهش‌های گوناگونی در زمینۀ این نیازها ارائه و در راستای حل مسائل و مشکلات جمعیت هدف خود مانند ناهنجاری‌های دوران بلوغ، پرخاشگری، لجبازی و … تلاش می‌کنند. وظیفۀ اصلی روان‌شناس كودكان استثنايی  تشخیص و ارزیابی کودکان و نوجوانان استثنائی و کمک به آن‌ها در فراگیری مهارت‌های لازم برای زندگی در جامعه است.

روانسنجی (سنجش و اندازه‌گيری)

روانسنجی یا Psychometrics بر پایۀ استفاده از روش‌های آمار و اندازه‌گیری برای پیشبرد اهداف روان‌شناسی استوار است. هدف این شاخه از روان‌شناسی سنجش و اندازه‌گیری ویژگی‌ها و رفتارهای افراد با استفاده از آزمون‌هایی خاص است. آنچه در این شاخه از روان‌شناسی اهمیتی ویژه دارد محاسبات آماری است و مباحث درمان در آن نقش چندانی ندارند. این گرایش تنها در دانشگاه علامه طباطبایی تهران پذیرش دانشجو دارد که حتی با در نظر گرفتن تعداد کم متقاضیان آن، پذیرش محدودی به شمار می‌رود.

روان‌شناسی صنعتی و سازمانی

در گرایش روان‌شناسی صنعتی و سازمانی یا همان Industrial and organizational psychology از دو جنبۀ علمی و عملی به روان‌شناسی پرداخته می‌شود. جنبۀ علمی آن به پژوهش در مورد رفتار و روحیات انسان در دنیای کار ارتباط دارد و جنبۀ عملی آن به استفاده از علم موجود برای حل مسائل و مشکلات مربوط به کارکنان موسسات و سازمان‌ها مربوط است. به طور کلی هدف از این گرایش افزایش رفاه و رضایت‌مندی و کاهش استرس کارگران و کارمندان و به حداقل رساندن تنش در محیط‌های کار به‌منظور افزایش بهره‌وری و بازدهی کارکنان در موسسات و سازمان‌ها است.

روان‌شناسی اسلامی یا مثبت‌گرا

در این شاخه از روان‌شناسی مفاهیم، اصول نظری و عملی و روش‌های پژوهش با دو رویکرد علمی و دینی بررسی می‌شوند. هدف این گرایش تربیت مدرسان و پژوهشگرانی است که با آگاهی از هر دوی این زمینه‌ها بتوانند دیدگاه‌های دینی را در روان‌شناسی مثبت‌گرا شناسایی و استخراج نمایند.

روان‌شناسی تربيتی

تمرکز اصلی روان‌شناسی تربيتی یا Educational psychology مطالعۀ نحوۀ یادگیری افراد مختلف است. در مقطع کارشناسی ارشد این گرایش نحوۀ آموزش به دانش‌آموزان، تفاوت‌های افراد از نظر یادگیری، شناخت تیزهوشان و نحوۀ یادگیری آن‌ها آموزش داده می‌شود. علاوه بر این یکی از مهم‌ترین مباحث این شاخه اختلالات یادگیری و تاثیر عوامل مختلف روحی، عاطفی و شناختی روی یادگیری افراد است. به طور کلی این گرایش سه حوزۀ کلیدی از علم روان‌شناسی را در بر می‌گیرد: روان‌شناسی رشد، روان‌شناسی شخصیت و روان‌شناسی رفتاری.

بهترین دانشگاه‌ها برای ادامۀ تحصیل در  رشتۀ روان‌شناسی

دانشگاه‌های مختلفی در سراسر ایران و جهان در مقطع کارشناسی ارشد روان‌شناسی پذیرش دانشجو دارند. معاونت آموزشی وزارت علوم با در نظر گرفتن 4 معیار (اعضای هیئت علمی، مقالات منتشر‌شده در سال، امتیاز و اعتبار مقالات و درصد اشتغال فارغ التحصیلان)، بهترین دانشگاه‌های ایران برای ادامۀ تحصیل در رشتۀ روان‌شناسی را معرفی کرده است. این دانشگاه‌ها در فهرست زیر به‌ترتیب رتبه‌ قابل مشاهده هستند.

• دانشگاه تهران
• دانشگاه شهید بهشتی تهران
• دانشگاه علامه طباطبایی تهران
• دانشگاه فردوسی مشهد
• دانشگاه اصفهان
• دانشگاه شیراز
• دانشگاه تبریز
• دانشگاه الزهرا
• دانشگاه خوارزمی

اگر قصد ادامۀ تحصیل در رشتۀ روان‌شناسی در خارج از کشور را داشته باشید خوب است بدانید که موسسۀ QS هر ساله با پیشرفته‌ترین روش‌های آماری، موسسات آموزشی برتر دنیا را رتبه‌بندی می‌کند. این موسسه در سال 2023 دانشگاه‌های زیر را به‌عنوان برترین موسسات آموزش روان‌شناسی دنیا معرفی کرده است:

• دانشگاه هاروارد
• دانشگاه آکسفورد
• دانشگاه کمریج
• دانشگاه استنفورد
• دانشگاه یو سی ال
• دانشگاه ییل
• دانشگاه کلمبیا
• دانشگاه آن آربور میشیگان
• دانشگاه یو سی ال ای (لس آنجلس کالیفرنیا)