اعداد عربی: اصلی و ترتیبی

زبان عربی و قواعدش را به پیچیدگی‌اش می‌شناسیم. اما می‌دانستید پیچ و خم این زبان در کجا به اوج خودش می‌رسد؟ در مبحث اعداد! قوانین اعداد عربی آن‌قدر پیچیده و دشوار است که بسیاری اشخاص معتقدند حتی خود اعراب نیز اعداد عربی را به درستی استفاده نمی‌کنند. وقتی شروع به یادگیری عربی می‌کنید، خیلی زود باید اعداد به عربی را یاد بگیرید. بنابراین، فرقی نمی‌کند در ابتدای مسیر یادگیری زبان عربی هستید یا این‌که اواسط مسیر را می‌پیمایید، در هر صورت، هر چه زودتر جزئیات مبحث اعداد عربی را یاد بگیرید.

در این مطلب، مبحث اعداد عربی و جزئیاتش را به زبان ساده برای‌تان به همراه ترجمه عربی به فارسی خواهیم گفت. با شبکه مترجمین ایران همراه باشید!

اعداد اصلی 1 تا 10 در زبان عربی

پیش از هر چیزی، به سراغ اعداد عربی از یک تا ده می‌رویم. باید بتوانید این اعداد را به ترتیب و بدون مکث بشمارید. بنابراین، در اولین قدم از یادگیری اعداد به عربی، باید این اعداد را یاد بگیرید.

 

یک	واحِدٌ
دو	إثْنانِ
سه	ثَلاثَةٌ
چهار	أَرْبَعةٌ
پنج	خَمْسةٌ
شش	سِتّةٌ
هفت	سَبْعةٌ
هشت	ثَمانِيةٌ
نه	تِسْعةٌ
ده	عَشرَةٌ

ابتدا، به سراغ اعداد یک و دو در زبان عربی می‌رویم: واحِدٌ و إثْنانِ

كتابٌ واحدٌ یعنی یک کتاب

از آن‌جا که «واحد» صفت است، با تغییر اسم تغییر می‌کند. اگر اسم مونث باشد، عدد نیز مؤنث خواهد بود.

رسالةٌ واحدةٌ یعنی یک نامه

وقتی می‌خواهید بگویید «دو کتاب» می‌توانید از اسم مثنی استفاده کنید. «کتابان» اسم مثنی است و علامت «انِ» مثنی دارد. می‌توانید اسم مثنی را به تنهایی استفاده کنید. اما برای تأکید بیشتر، می‌توانید « إثْنان» را نیز در کنارش قرار دهید. بنابراین، هر دو نمونۀ زیر به معنای «دو کتاب» است:

• كتابانِ
• كتابان إثنانِ

در موارد مؤنث، إثْنان تبدیل به إثْنَتانِ می‌شود:

رسالتان اثْنَتانِ

اکنون، نوبت به اعداد سه تا ده در عربی می‌رسد! بخش جالب ماجرای اعداد اعربی! اسامی پس از اعداد سه تا ده به صورت جمع هستند. وقتی مفرد اسم معدود مذکر باشد، این اعداد به شکل مؤنث خواهند بود و بالعکس. اما چگونه می‌گوییم «سه معلم»؟
• ثلاثة مدرسين
• ثلاث مدرساتٍ
این قانون در مورد همه اسامی جمع در زبان عربی صدق می‌کند و هیچ استثنایی وجود ندارد. به طور کلی، جنسیت اعداد سه تا ده متضاد با جنسیت شکل مفرد اسم است.
اجازه دهید این قانون را با مثال‌های مختلف برای‌تان ملموس‌تر کنیم.

 

چهار دانش‌آموز (مذکر)	أربعةُ طلابٍ
چهار دانش‌آموز (مؤنث)	ارْبَعُ طالباتٍ
ده اتومبیل	عَشْرُ سياراتٍ
دو خودکار	قلمانِ اثْنانِ
هشت گزارشگر احمق (مذکر)	ثمانيةُ مراسلين سُخفاء

اعداد ترتیبی 1 تا 10 در زبان عربی

پس از اعداد اصلی، نوبت به اعداد ترتیبی در زبان عربی می‌رسد. اعداد ترتیبی را در جدول زیر برای‌تان گفته‌ایم.

اول	ألأَوَّلُ (مؤنث= أٌولى)
دوم	الثّاني
سوم	الثّالِثُ
چهارم	الرّابِعُ
پنجم	الْخامِسُ
ششم	السّادِسُ
هفتم	السابعُ
هشتم	الثّامِنُ
نهم	التّاسِعُ
دهم	الْعاشِرُ

اما نحوه استفاده از اعداد ترتیبی چگونه است؟ چگونه آن‌ها را در کنار معدود قرار دهیم؟ جنسیت اعداد ترتیبی در عربی مطابق با معدودشان است.

• الكتابُ الثاني
• الرسالة الثانية

به مثال‌های زیر توجه کنید.

ساختمان چهارم	البناءُ الرابِعُ
اتومبیل نهم	السيارةُ التاسعةُ
روز دهم	اليوم العاشِرُ
صفحه ششم	الصفحةُ السادِسةُ

 

اعداد اصلی 11 تا 19 به زبان عربی

و اما می‌رسیم به اعداد اصلی 11 تا 19 در زبان عربی!

عدد	مذکر	مؤنث
یازده	أحَدَ عَشَرَ	إِحْدى عَشْرةَ
دوازده (فاعلی)	إثْنا عَشَرَ	إثْنَتا عَشْرةَ
دوازده (مفعولی)	إثْنَىْ عَشَرَ	إِثْنَتَيْ عَشْرةَ
سیزده	ثلاثَ عَشْرةَ	ثلاثةَ عَشَرَ
چهارده	أرْبعَ عَشْرةَ	أَرْبَعةَ عَشَرَ
پانزده	خِمْسَ عَشْرةَ	خَمْسةَ عَشَرَ
شانزده	سِتَّ عَشْرةَ	سِتّةَ عَشَرَ
هفده	سِبْعَ عَشْرةَ	سَبْعةَ عَشَرَ
هجده	ثمانيَ عَشْرةَ	ثَمانيةَ عَشَرَ
نوزده	تِسْعَ عَشْرةَ	تِسْعةَ عَشَرَ

 

به مثال‌های زیر توجه کنید:

پانزده استاد (مذکر)	خَمْسةَ عَشرَ أستاذاً
شانزده استاد (مؤنث)	سِتَّ عَشْرَةَ استاذةً
هشت پنجره	ثمانيةَ عَشرَ شباكاً
هفده هواپیما	سَبْعَ عَشرةَ طائرةً
پانزده سرباز (مذکر)	اربعةَ عَشرَ جندياً

 

اعداد ترتیبی 11 تا 19 به زبان عربی

تا به این‌جا به بخش اصلی اعداد عربی آشنا شدید. اکنون نوبت به اعداد ترتیبی از یازده تا نوزده می‌رسد.

اعداد ترتیبی	مذکر	مؤنث
یازدهم	الحادِيَ عَشَرَ	الحادية عَشْرةَ
دوازدهم	الثانيَ عَشَرَ	الثانيةَ عَشْرةَ
سیزدهم	الثالثَ عَشَرَ	الثالثةَ عَشْرةَ
چهاردهم	الرابعَ عَشَرَ	الرابعةَ عَشْرةَ
پانزدهم	الخامِسَ عَشَرَ	الخامسةَ عَشْرةَ
شانزدهم	السادِسَ عَشَرَ	السادسةَ عَشْرةَ
هفدهم	السابعَ عَشَرَ	السابعةَ عَشْرةَ
هجدهم	الثامنَ عَشَرَ	الثامنةَ عَشْرةَ
نوزدهم	التاسعَ عَشَرَ	التاسعةَ عَشْرةَ

 

اگر معدود مذکر باشد، هر دو بخش عدد ترتیبی نیز مذکر خواهد بود. اگر اسم مؤنث باشد، هر دو بخش عدد ترتیبی مؤنث خواهد بود.

الكتابُ السابعَ عَشرَ یعنی کتاب هفدهم

الرسالةُ السابعةَ عَشرَةَ یعنی نامۀ هجدهم

اعداد ترتیبی 20 تا 99 به عربی

عدد	فاعلی	مفعولی
20	عِشْرونَ	عِشْرينَ
30	ثَلاثونَ	ثَلاثينَ
40	أَرْبَعونَ	أَرْبَعينَ
50	خَمْسونَ	خَمْسينَ
60	ستّونَ	ستّينَ
70	سَبْعونَ	سَبْعينَ
80	ثَمانونَ	ثَمانينَ
90	تِسْعونَ	تِسْعينَ

 

این اعداد را می‌توانید به یاد بسپارید. این اعداد شکل مؤنث ندارند:

• خَمْسونَ طالبا
• خَمْسونَ طالبة

اما برای نوشتن اعدادی مانند 21، 22، 23، 98 و غیره چه کنیم؟ برای این کار، کافی است 1 تا 9 را در کنار این اعداد قرار بدهید و میان‌شان «و» قرار دهید.

21	واحِدٌ وعِشْرونَ
22	إثْنانِ وعِشرْونَ
36	سِتّةٌ وثلاثونَ
98	ثمانيةٌ وتِسعونَ

 

اما چگونه اعداد را به همراه اسامی به کار ببریم؟ به جدول زیر توجه کنید.

هفتاد و دو کتاب	إثْنان وسَبْعونَ كتابا
بیست و سه نامه خواندم.	قرأتُ ثلاثا وعشرينَ رسالةً
شش معلم دیدم.	شاهدتُ ستَّ مدرساتٍ
هفتاد و دو کلمه	إثْنتانِ وسبعون كلمةً
چهل و هشت ساعت	ثمان وأربعون ساعةً
چهار روز	أربعةُ أيامٍ
یازده اتومبیل	إحدى عَشرةَ سيارةً

 

اعداد ترتیبی 20 تا 99 در زبان عربی

قوانین مربوط به اعداد ترتیبی 20 تا 99 تفاوت چندانی با اعداد ترتیبی قبل ندارد. اجازه دهید کاربرد اعداد ترتیبی 20 تا 99 را با مثال برای‌تان روشن کنیم.

روز بیست و یکم	اليومُ الحادي والعِشْرونَ
ساعت بیست و یکم	الساعةُ الحاديةُ والعشرون
صفحه بیست و پنجم	الصفحةُ السادسةُ والخمسون
دقیقه چهل و پنجم	الدقيقةُ الخامسةُ والاربعون
صفحه سی و نهم را خواندم.	قرأتُ الصفحةَ التاسعةَ والثلاثين

 

سخن آخر

تا به این‌جا، با اعداد اصلی و اعداد ترتیبی و قواعد مربوط به آن‌ها در زبان عربی آشنا شدید. در قدم اول، باید این اعداد عربی را، اعم از اصلی و ترتیبی، حفظ کنید، به طوری که بتوانید آن‌ها را، بدون مکث، پشت سر یکدیگر، بگویید. پس از آن، می‌توانید آن‌ها را به راحتی به کار ببرید. همچنین، در کاربرد اعداد عربی، باید حواس‌تان به مؤتث و مذکر بودن معدودها نیز باشد و در صورت لزوم، اعداد را مطابق با جنسیت معدود یا مخالف با ان بنویسید.